Tonzillit, badamcıqların iltihabı ilə xarakterizə olunan və əsasən virus və ya bakterial infeksiyalar nəticəsində inkişaf edən bir haldır. Ən geniş yayılmış səbəblərə A qrup streptokok bakteriyası və müxtəlif respirator viruslar daxildir. Klinik olaraq boğaz ağrısı, udqunma çətinliyi, hərarət, limfa düyünlərinin böyüməsi və ağızda xoşagəlməz qoxu ilə müşahidə olunur. Diaqnoz fiziki müayinə və boğazdan götürülən nümunələrin laborator analizinə əsaslanır. Müalicə prosesi tonzillitin mənşəyinə uyğun aparılır: bakterial hallarda antibiotiklərlə, virus mənşəli hallarda isə simptomatik dəstək və istirahətlə. Xroniki və ya tez-tez təkrarlanan vəziyyətlərdə cərrahi müdaxilə — tonsillektomiya tətbiq oluna bilər. Profilaktika məqsədilə fərdi gigiyena qaydalarına riayət olunması, immun sisteminin dəstəklənməsi və respirator infeksiyalardan qorunma vacibdir.
Tonzillit nədir və hansı formalarda rast gəlinir?
Tonzillit — badamcıqların (tonsillərin) iltihabıdır və adətən virus və ya bakterial infeksiyaların təsiri nəticəsində yaranır. Boğaz ağrısı, udqunma zamanı narahatlıq, hərarət, limfa düyünlərinin şişməsi və ümumi halsızlıq kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Xəstəlik xüsusilə uşaqlar arasında daha çox yayılıb, lakin hər yaşda insanda rast gəlinə bilər. Tonzillit klinik olaraq əsasən iki formada — kəskin və xroniki olmaqla müşahidə edilir. Hər iki formada simptomların ağırlığı, müddəti və müalicə yanaşması fərqlənir. Doğru diaqnoz və uyğun müalicə ilə tonzillitin fəsadsız keçməsi mümkündür.
Kəskin tonzillit nədir?
Kəskin tonzillit qəfil başlayan, qısa müddət davam edən (adətən 7–10 gün) və bəzən yüksək hərarət, irinli boğaz səthləri və güclü boğaz ağrısı ilə müşayiət olunan infeksion haldır. Ən çox rast gəlinən səbəblər A qrup streptokok bakteriyası və ya respirator viruslardır. Xəstələrdə həm lokal (boğazda ağrı, udqunma çətinliyi), həm də sistemik (halsızlıq, titrətmə, iştahsızlıq) əlamətlər müşahidə oluna bilər. Kəskin hallarda vaxtında müalicə olunmazsa, faringit, qulaq infeksiyası və ya abses kimi ağırlaşmalar ortaya çıxa bilər.
Xroniki tonzillit nədir?
Xroniki tonzillit, badamcıqlarda iltihabın uzunmüddətli qalması və ya ildə bir neçə dəfə tonzillitin təkrarlanması ilə xarakterizə olunur. Bu zaman badamcıqlarda daimi infeksiya ocağı formalaşır və bədəndə zamanla digər sistemlərə də təsir göstərə biləcək immun reaksiyalar baş verir. Xroniki forma daha çox zəif immunitetli şəxslərdə və ya müalicə olunmamış kəskin tonzillitlərdən sonra inkişaf edir. Əlamətlər kəskin qədər ağır olmasa da, daimi boğaz ağrısı, pis ağız qoxusu, udqunma zamanı narahatlıq və ümumi yorğunluq kimi şikayətlər davam edə bilər. Cərrahi müdaxilə — yəni tonsillektomiya (badamcıqların alınması) bu formada tez-tez tətbiq olunan bir müalicə üsuludur.
Angina və tonzillit arasında fərq varmı?
“Angina” və “tonzillit” terminləri bəzən eyni məna ilə işlədilsə də, tibbi baxımdan tam eyni deyillər. Angina — xüsusilə kəskin bakterial tonzillitin ağır klinik forması üçün istifadə olunan bir termindir. Anginada boğazda güclü ağrı, yüksək hərarət, bədəndə titrətmə, baş ağrısı və irinli iltihab diqqət çəkir. Digər tərəfdən, tonzillit həm kəskin, həm də xroniki iltihabları əhatə edən daha geniş bir anlayışdır. Yəni hər angina tonzillitdir, amma hər tonzillit angina deyil. Klinik yanaşmada bu fərqləri nəzərə almaq düzgün diaqnoz və müalicə üçün vacibdir.
Tonzillit hansı səbəblərdən yaranır?
Tonzillit – boğazda yerləşən badamcıqların (tonsillərin) iltihabıdır və bu prosesin arxasında duran səbəblər çox zaman infeksiyalardır. Xəstəlik virus və ya bakteriyalarla təmasdan sonra inkişaf edir, lakin fərdi risk faktorları və immun sisteminin vəziyyəti də burada mühüm rol oynayır. Tonzillit səbəbləri əsasən orqanizmə daxil olan mikroorqanizmlərin növünə və bədənin onlara verdiyi cavaba görə dəyişir. Həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə rast gəlinən bu xəstəlik fərqli səbəblərlə meydana gələ və klinik gedişat baxımından fərqlənə bilər. Aşağıda tonzillitin yaranma səbəbləri əsas başlıqlar altında izah olunur.
Virus mənşəli tonzillit
Ən çox rast gəlinən tonzillit növlərindən biri virus mənşəli tonzillitdir. Bu halda xəstəlik adətən yüngül keçir və antibiotik müalicəsinə ehtiyac olmur. Səbəbkar viruslar arasında adenovirus, rinovirus, qrip və paraqrip virusları, eləcə də Epstein-Barr virusu (EBV) yer alır. Virus tonzillitlərində xəstəlik boğaz ağrısı, aşağı dərəcəli hərarət, burun axıntısı, göz sulanması və ümumi halsızlıq ilə özünü göstərir. Bu forma xüsusilə uşaqlarda tonzillit hallarının böyük bir qismini təşkil edir. Müalicə əsasən simptomatikdir – bol maye, istirahət, boğazın yuyulması və ağrıkəsicilər vasitəsilə aparılır. Bu tip infeksiyalar adətən öz-özünə sağalan və ciddi fəsad yaratmayan hallardır.
Bakterial tonzillit (streptokok infeksiyası)
Bakterial tonzillit daha ağır seyr edə bilər və mütləq tibbi nəzarət tələb edir. Ən geniş yayılmış səbəbkar A qrup β-hemolitik streptokok bakteriyasıdır. Bu infeksiyaya streptokok tonzilliti və ya “angina” da deyilir. Tipik əlamətlərə yüksək hərarət, boğazda güclü ağrı, irinli səthlər (ağ rəngli ləkələr), baş ağrısı, limfa düyünlərinin böyüməsi və ümumi zəiflik daxildir. Əgər vaxtında müalicə olunmazsa, revmatik qızdırma, böyrək iltihabı (glomerulonefrit) kimi ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Bu səbəbdən bakterial tonzillitin müalicəsi antibiotiklərlə (məsələn, penisillin və ya onun alternativləri) aparılmalıdır və müalicə kursu tam bitirilməlidir. Boğazdan götürülən tampon testləri diaqnozun dəqiqləşdirilməsində mühüm rol oynayır.
İmmunitet zəifliyi və digər risk faktorları
Tonzillit yalnız mikroorqanizmlərlə bağlı deyil – bədənin müdafiə sisteminin zəifləməsi bu xəstəliyin daha tez-tez və daha ağır keçməsinə səbəb ola bilər. Yuxusuzluq, stress, balanssız qidalanma, C vitamini çatışmazlığı, allergiyalar, tez-tez soyuqdəymə, quru və tozlu hava, siqaret tüstüsünə məruz qalma kimi faktorlar immun sistemi zəiflədərək boğazın müdafiəsini azalda bilər. Xüsusilə xroniki tonzillit bu zəiflik fonunda inkişaf edir və iltihab badamcıqlarda daimi qala bilər. Bəzi insanlarda genetik meyillilik, yəni ailədə tonzillitə tez-tez rast gəlinməsi də əlavə risk faktoru sayılır. Hər bir fərdin bədən müqavimətini artırmaq üçün immunitet dəstəkləyici tədbirlər (müntəzəm qidalanma, fiziki aktivlik, gigiyena) bu halda önəm qazanır.
Uşaqlarda və böyüklərdə səbəblərin fərqləri
Uşaqlarda tonzillit daha çox viruslar səbəbilə yaranır və immun sistemi tam formalaşmadığı üçün daha tez-tez baş verir. Məktəb və bağça mühitində sıx təmas virusların yayılmasını asanlaşdırır. Uşaqlar boğaz ağrısını ifadə etməkdə çətinlik çəkə bildiyi üçün valideynlər yüksək hərarət, iştahsızlıq, ağızdan pis qoxu və udqunma çətinliyi kimi əlamətlərə diqqət etməlidirlər. Böyüklərdə tonzillit isə daha çox bakterial mənşəli olur və xüsusilə stress, immun zəiflik və siqaret istifadəsi ilə əlaqəlidir. Böyüklərdə xəstəlik adətən daha az təkrarlansa da, xroniki tonzillit ehtimalı daha yüksəkdir və bu, tez-tez badamcıqların cərrahi çıxarılmasına səbəb olur. Yaşa görə yaranma səbəblərini ayırd etmək düzgün müalicə taktikasının seçilməsində həkim üçün önəmli ipucu rolunu oynayır.
Tonzillitin əsas əlamətləri hansılardır?
Tonzillit adətən ani başlayan və gündəlik fəaliyyəti əhəmiyyətli dərəcədə poza bilən bir xəstəlikdir. Onun simptomları infeksiyanın mənşəyindən və bədənin verdiyi immun reaksiyadan asılı olaraq dəyişə bilər. Aşağıda tonzillit əlamətləri arasında ən çox rast gəlinən və klinik olaraq önəmli sayılan hallar izah olunur.
Boğaz ağrısı və udqunma çətinliyi
Tonzillitin ilk və ən xarakterik əlamətlərindən biri boğaz ağrısıdır. Xüsusilə udqunarkən artan bu ağrı gündəlik qidalanmanı çətinləşdirə, bəzən isə danışmağa belə mane ola bilər. Udqunma zamanı yaranan diskomfort və qıcıqlanma, badamcıqların şişməsi və həssaslığından qaynaqlanır. Xəstələr su içməkdən və yemək yeməkdən çəkinə bilərlər ki, bu da susuzluq və zəiflik riskini artırır.
İrinli badamcıqlar və ağız qoxusu
Bakterial tonzillit zamanı badamcıqların üzərində ağ və ya sarımtıl rəngdə irinli qatıqlar (pulslar) əmələ gəlir. Bu görünüş təkcə diaqnostik əlamət deyil, həm də xəstəliyin yoluxucu və kəskin olduğunu göstərir. İltihablı toxumalardan gələn maddələr ağızda pis qoxuya səbəb ola bilər, bu da xüsusilə uşaqlarda tonzillit zamanı valideynlər tərəfindən daha asan fərq edilir.
Yüksək hərarət və halsızlıq
İmmunitet sisteminin infeksiyaya verdiyi cavab nəticəsində orqanizmdə hərarət yüksəlir – bu, xüsusilə bakterial mənşəli hallarda daha aydın olur. Hərarət 38–39°C və ya daha yüksək ola bilər. Eyni zamanda, xəstələrdə ümumi halsızlıq, əzələ ağrıları, baş ağrısı və iştahsızlıq kimi qeyri-spesifik simptomlar müşahidə edilir. Bu əlamətlər bədənin iltihab prosesi ilə mübarizə apardığının göstəricisidir.
Qulaq ağrısı və səs itkisi
Tonzillit bəzən qulaq ağrısı ilə müşayiət olunur. Bunun səbəbi orta qulaqla boğaz arasında əlaqəni təmin edən östaki borusunun infeksiyadan təsirlənməsidir. Uşaqlarda bu vəziyyət daha tez-tez rast gəlinir və orta qulaq iltihabına keçə bilər. Digər tərəfdən, badamcıqların şişməsi və boğazda yaranan gərginlik səsin zəifləməsi və ya tam itməsi (disfoniya) ilə nəticələnə bilər. Bu, xüsusilə səsindən peşəkar istifadə edən şəxslər üçün ciddi narahatlıq yaradır.
Tonzillit necə diaqnoz olunur?
Tonzillit çox yayılmış bir xəstəlik olsa da, onun dəqiq diaqnostikası simptomların digər boğaz infeksiyaları ilə qarışmaması və düzgün müalicə planının seçilməsi baxımından vacibdir. Əgər boğaz ağrısı, udqunma çətinliyi və yüksək hərarət kimi əlamətlərlə qarşılaşırsınızsa, bu sadəcə adi soyuqdəymə deyil, tonzillit ola bilər. Diaqnostika prosesi fiziki müayinədən başlayır və lazım gəldikdə boğazdan götürülən analizlər, qan testləri və görüntüləmə üsulları ilə dəqiqləşdirilir.
Fiziki müayinə və simptomlar
Tonzillitin ilkin diaqnostikası fiziki müayinə ilə aparılır. Həkim, xəstənin ümumi vəziyyətini qiymətləndirir, boğazı vizual olaraq yoxlayır, badamcıqların ölçüsünü, rəngini və irinli qatının olub-olmamasını nəzərdən keçirir. Eyni zamanda boyun limfa düyünlərinin böyüməsi, dəridə səpkilər və ümumi intoksikasiya əlamətləri müşahidə olunur. Tonzillit simptomları çox vaxt digər infeksiyalarla üst-üstə düşdüyü üçün təkcə klinik baxış kifayət etmir və əlavə analizlər tələb oluna bilər.
Boğaz tampon testi
Tonzillitin bakterial mənşəli olub-olmadığını dəqiqləşdirmək üçün boğaz tamponu götürülür. Bu test A qrup streptokok infeksiyasını müəyyənləşdirməkdə ən etibarlı üsullardan biridir. Prosedur çox sadədir – steril pambıq çubuqla boğazın arxa divarından və badamcıqlardan nümunə götürülür. Nəticə sürətli streptokok testi (Rapid Antigen Test) vasitəsilə bir neçə dəqiqəyə çıxa bilər. Daha ətraflı analiz üçün nümunə laboratoriyada bakterioloji əkilməyə göndərilə bilər, bu isə 24–48 saat çəkə bilər. Bu test antibiotik istifadəsinin zəruri olub-olmadığını təyin etmək üçün mühümdür və antibiotiklərin sui-istifadəsinin qarşısını almağa kömək edir.
Qan analizləri və iltihab göstəriciləri
Əgər tonzillitin səbəbi və şiddəti ilə bağlı əlavə dəyərləndirməyə ehtiyac varsa, qan analizləri istənilə bilər. Xüsusilə leukosit sayı, CRP (C-reaktiv protein) və ESR (eritrosit çökmə sürəti) kimi göstəricilər bədəndə iltihabın səviyyəsini göstərir. Bakterial infeksiyalar zamanı bu göstəricilər adətən yüksək olur. Bəzi hallarda mononükleoz kimi virusların yaratdığı tonzillitlə streptokok infeksiyası oxşar klinik gedişata malik olur, bu zaman seroloji testlər (məsələn, Monospot testi) də əlavə olaraq aparıla bilər. Bu analizlər xüsusilə uzun sürən və ya təkrarlanan tonzillitlərdə səbəbi daha dəqiq müəyyənləşdirmək üçün faydalıdır.
Tonsillit üçün rentgen və digər görüntüləmə metodları
Standart hallarda görüntüləmə metodlarına ehtiyac yoxdur, lakin müəyyən hallarda (məsələn, boğaz absesi şübhəsi, qırtlaq arxası infeksiyası, orta qulaq və ya sinüzitlə əlaqəli fəsadlar) həkim boğaz rentgeni, boyun ultrasəsi və ya kompüter tomoqrafiyası (KT) istəyə bilər. Bu üsullar iltihabın yayılma dərəcəsini, ətraf toxumalara təsirini və abses yaranıb-yaranmadığını qiymətləndirməyə kömək edir. Xroniki tonzillit diaqnostikası zamanı da badamcıqların strukturu və dərinlikdə qalan irin ocaqları barədə əlavə məlumat üçün görüntüləmə üsulları dəstək rolu oynaya bilər.
Tonzillitin müalicəsi necə aparılır?
Tonzillitin müalicəsi xəstəliyin səbəbinə (virus və ya bakteriya), xəstənin yaşına, simptomların şiddətinə və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə fərqlənir. Bəzi hallarda sadə simptomatik dəstək kifayət edərkən, digər hallarda antibiotik və ya hətta cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Aşağıda tonzillit müalicəsi yolları müxtəlif aspektlərdən izah olunur.
Antibiotiklə müalicə (bakterial hallarda)
Əgər tonzillitə səbəb olan mikroorqanizm A qrup streptokok bakteriyasıdırsa, müalicə mütləq antibiotiklə aparılmalıdır. Ən çox təyin olunan dərmanlar arasında penisillin, amoksisillin və penisillinə allergiyası olanlar üçün azitromisin və ya klindamisin yer alır. Antibiotiklər yalnız həkim resepti ilə və tam kurs şəklində qəbul olunmalıdır – müalicəni yarımçıq saxlamaq infeksiyanın geri qayıtmasına və bakteriyaların antibiotikə davamlı olmasına səbəb ola bilər. Doğru antibiotiklərlə müalicə həm simptomların tez keçməsinə, həm də fəsadların – məsələn, revmatik ataq və ya böyrək iltihabı kimi halların qarşısını almağa kömək edir.
Simptomatik müalicə və boğaz baxımı
Virus mənşəli tonzillitin müalicəsi əsasən simptomların yüngülləşdirilməsinə yönəlib. Bu halda boğaz ağrısı, hərarət və diskomfort üçün istifadə olunan vasitələr ön plana çıxır. İbuprofen və parasetamol hərarət və ağrının azaldılmasında effektivdir. Boğaz gargaraları (duzlu su, antiseptik məhlullar), yumşaldıcı pastillər, ilıq mayelərin qəbulu və nəmli hava da müalicəyə dəstək rolunu oynayır. Həmçinin xəstə bol maye qəbul etməli, istirahət etməli və səsini qorumalıdır. Simptomatik yanaşma həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə tonzillitin daha rahat keçməsini təmin edir.
Tonsillektomiya (badamcıq əməliyyatı) nə zaman vacib olur?
Tonsillərin çıxarılması – yəni tonsillektomiya, yalnız xroniki və ya təkrarlanan tonzillit hallarında, həmçinin digər ağırlaşmalar olduqda tətbiq edilir. Əgər bir ildə 7 dəfədən çox, son 2 ildə ildə 5 dəfədən çox və ya son 3 ildə ildə 3 dəfədən çox tonzillit keçirmisinizsə, cərrahi müdaxilə tövsiyə oluna bilər. Eyni zamanda tonsillitlə əlaqəli abses, tənəffüs çətinliyi, yuxu apnesi və ya antibiotiklərə cavabsızlıq hallarında əməliyyat tibbi zərurətə çevrilir. Bu prosedur ümumi anesteziya altında icra olunur və adətən 1–2 həftəlik bərpa müddəti tələb edir.
Evdə tonzillit üçün təbii üsullar
Yüngül və ya virus mənşəli hallarda ev şəraitində tonzillitə qarşı təbii dəstək üsulları da geniş istifadə olunur. Duzlu su ilə qarqara boğazdakı şişkinliyi və mikrobları azalda bilər. Bal və limonla hazırlanan isti içkilər boğazı yumşaldır və antiseptik təsir göstərir. Zəncəfil çayı, çobanyastığı, adi reyhan və ya qara çay ilə qarqara kimi vasitələr iltihabı azalda və boğazın rahatlamasına yardım edə bilər. Lakin bu üsullar tibbi müalicənin əvəzi deyil, yalnız əlavə dəstək kimi nəzərə alınmalıdır.
Hamiləlik və südvermə dövründə müalicə fərqləri
Hamilə qadınlar və süd verən analar üçün tonzillit müalicəsində xüsusi ehtiyatlılıq tələb olunur. Bir çox dərmanlar bu dövrlərdə məhduddur və yalnız həkim məsləhəti ilə qəbul olunmalıdır. Hamiləlik zamanı boğaz infeksiyaları immun sistemdəki fizioloji dəyişikliklərlə daha ağır keçə bilər. Bu səbəbdən bitki mənşəli və təhlükəsiz simptomatik vasitələrə üstünlük verilir. Antibiotik lazım gəldikdə, həkim hamiləlik üçün təhlükəsiz qruplardan (məsələn, amoksisillin) istifadə edəcəkdir. Südverən analar üçün də eyni yanaşma tətbiq edilir – laktasiya dövründə istifadə oluna bilən dərmanlar seçilməli və müalicə zamanı körpəyə zərər verməyəcək rejim təyin olunmalıdır.
Tonzillitin qarşısını almaq üçün nə etmək olar?
Tonzillit təkcə müalicəsi ilə deyil, qarşısının alınması ilə də ciddi yanaşma tələb edən bir sağlamlıq problemidir. Xüsusilə təkrarlanan tonzillit, xroniki boğaz infeksiyası və uşaqlarda davamlı boğaz ağrısı ilə bağlı hallarda qoruyucu tədbirlər həlledici rol oynayır. Aşağıda tonzillitin profilaktikası üçün gündəlik həyatınızda tətbiq edə biləcəyiniz əsas yanaşmalar təqdim olunur.
İmmunitetin gücləndirilməsi yolları
Güclü immun sistem tonzillit də daxil olmaqla bir çox infeksion xəstəliklərin qarşısını almaqda əsas müdafiə xəttidir. Bunun üçün keyfiyyətli yuxu, stressin azaldılması, müntəzəm fiziki aktivlik və vitaminlərlə zəngin balanslı qidalanma vacibdir. C vitamini, sink, D vitamini kimi elementlər immun dəstək üçün önəmlidir. Xüsusilə payız və qış aylarında, virusların aktiv olduğu dövrlərdə immun sistemin gücləndirilməsi ön plana çıxır.
Təmizliyə və gigiyenaya diqqət
Boğaz infeksiyalarının yayılmasında əsas amillərdən biri gigiyena qaydalarına əməl edilməməsidir. Əllərin tez-tez yuyulması, şəxsi əşyaların (diş fırçası, stəkan və s.) paylaşılmaması və öskürərkən/açıq şəkildə asqırarkən gigiyenik qaydalara əməl olunması yoluxma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Xüsusilə uşaqlarda bu vərdişlərin formalaşdırılması erkən yaşlardan başlanmalıdır.
Qida və su balansı
Sağlam qidalanma və yetərli su qəbulu tonzillitə qarşı passiv qoruyucu rol oynayır. Bədəndə maye çatışmazlığı boğaz quruluğu və mikroorqanizmlərin orada daha rahat yerləşməsinə səbəb ola bilər. Təbii antiinflamatuar təsiri olan qidalar – zəncəfil, sarımsaq, bal, limon və çobanyastığı – gündəlik rasiona əlavə oluna bilər. Bu maddələr boğazın qoruyucu təbəqəsini dəstəkləyir.
Əlavə qoruyucu tədbirlər (maska, hava dəyişimi və s.)
Soyuq hava, ani temperatur dəyişiklikləri, kondisioner havası və tozlu mühitlər boğazda iltihabın yaranmasına şərait yaradır. Qapalı mühitlərdə maska taxmaq, otaq havasını nəmləndirmək, həddindən artıq soyuq və ya isti içkilərdən çəkinmək kimi sadə tədbirlər boğaz infeksiyasının yaranma ehtimalını azalda bilər. Eyni zamanda passiv siqaret tüstüsündən uzaq durmaq da tövsiyə olunur.
Tonzillit haqqında tez-tez verilən suallar hansılardır?
Tonzillit barədə ictimai məlumat artsa da, insanların gündəlik həyatında bu xəstəliklə bağlı çoxsaylı suallar və yanlış təsəvvürlər mövcuddur. Aşağıda ən çox verilən suallar və cavablar peşəkar və praktik dildə təqdim olunur:
Tonzillit qrip və soyuqdəymədən necə fərqlənir?
Tonzillit əsasən boğaz badamcıqlarının lokal iltihabıdır, halbuki qrip və soyuqdəymə daha sistemik gedişata malikdir. Tonzillitin əlamətləri daha kəskin, lokal və bəzən irinlidir, xüsusilə bakterial mənşəli hallarda boğazda ağ ərp, udqunma çətinliyi və limfa düyünlərinin şişməsi müşahidə olunur. Soyuqdəymədə burun axıntısı və yüngül halsızlıq ön planda olur.
Tonzillit özü-özünə keçə bilərmi?
Virus mənşəli tonzillitlər adətən 7–10 gün ərzində xüsusi tibbi müdaxilə olmadan keçə bilər. Lakin bakterial tonzillit, xüsusilə streptokok mənşəlidirsə, antibiotik olmadan fəsadlara səbəb ola bilər. Buna görə də özbaşına qərar vermək əvəzinə həkimə müraciət vacibdir.
Hər boğaz ağrısı tonzillitdirmi?
Xeyr. Boğaz ağrısı bir çox səbəbdən yarana bilər – faringit, larinqit, allergiya, quru hava, reflü və s. Tonzillit isə yalnız badamcıqların infeksion iltihabıdır və bu zaman boğazda irin, şişkinlik və udqunma çətinliyi ola bilər.
Antibiotik olmadan tonzillit sağalırmı?
Virus mənşəli tonzillitlərdə antibiotikə ehtiyac yoxdur və düzgün qulluqla sağalma mümkündür. Bakterial hallarda isə antibiotiklə müalicə vacibdir. Əks halda infeksiya dərinləşə və ağırlaşa bilər.
Uşaqlarda tonzillit niyə tez-tez təkrarlanır?
Uşaqların immun sistemi hələ tam formalaşmadığı üçün məktəb, bağça kimi kollektiv mühitlərdə virus və bakteriyalara daha çox məruz qalırlar. Bu səbəbdən uşaqlarda təkrarlanan tonzillit halları daha geniş yayılıb.
Tonzillit yoluxucudurmu?
Bəli, xüsusilə bakterial və virus mənşəli tonzillit yoluxucudur. Öskürük, asqırıq və yaxın təmas yoluxmanın əsas yollarıdır. Gigiyena tədbirləri və izolyasiya mühüm rol oynayır.
Tonzillit zamanı süd içmək olar?
Əgər süd allergiyanız yoxdursa və boğazda selikli artım yaratmırsa, ilıq süd içmək boğazı yumşalda və sakitləşdirə bilər. Amma isti-isti və ya çox soyuq süd tövsiyə olunmur.
Tonzilliti evdə necə yüngülləşdirmək olar?
İlıq duzlu su ilə qarqara, bol maye qəbul etmək, səs istirahəti, C vitamini ilə zəngin meyvələr, bal və zəncəfil tərkibli təbii içkilər evdə tonzillitin simptomlarını azaltmağa kömək edə bilər. Amma ağırlaşma riski varsa, mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
Tonzillit nə qədər müddət davam edir?
Kəskin tonzillit adətən 7–10 gün davam edir. Simptomlar antibiotik başlanandan sonra 2–3 gün ərzində azalır. Xroniki tonzillit isə aylarla davam edə və mütəmadi olaraq təkrarlana bilər.
Tonzillit və COVID-19 arasında əlaqə varmı?
COVID-19 infeksiyası bəzi hallarda boğaz ağrısı ilə başlaya bilər, lakin klassik tonzillitlə struktur və səbəb baxımından fərqlidir. Əgər boğaz ağrısı ilə yanaşı iy və dad itkisi, tənəffüs çətinliyi varsa, bu hallarda COVID testindən keçmək tövsiyə olunur.
