Quru öskürək gündəlik həyatda bir çox insanın qarşılaşdığı, bəzən isə uzun müddət keçməyən narahatedici bir sağlamlıq problemidir. Xüsusilə boğazda qıcıqlanma, quru boğaz və öskürək, eləcə də gecə öskürəyi yuxu rejimini pozaraq həyat keyfiyyətini aşağı sala bilər. Bəs quru öskürəyin səbəbləri nələrdir və öskürəkdən necə qurtulmaq olar? Bu yazıda quru öskürək, onun ən çox rast gəlinən səbəbləri, bronxit və quru öskürək, həmçinin quru öskürək və reflü əlaqəsi kimi faktorlar ətraflı şəkildə izah ediləcək.
Bundan əlavə, evdə öskürək müalicəsi üçün istifadə oluna biləcək təbii öskürək dərmanları, boğazı yumşaldan təbii vasitələr, boğaz üçün bitki mənşəli çaylar, evdə hazırlanan öskürək siropu və digər dərmansız öskürək müalicəsi metodlarından bəhs ediləcək.
Əgər siz də quru öskürək üçün nə etməli, quru öskürək zamanı nə içmək olar, ya da quru öskürək üçün həkimə nə vaxt getmək lazımdır suallarına cavab axtarırsınızsa, bu yazı sizin üçün faydalı olacaq. Eyni zamanda uşaqlarda quru öskürək, hamiləlikdə quru öskürək, səs tutulması və öskürək, boğaz ağrısı və öskürək birlikdə, xroniki öskürək kimi spesifik hallar da diqqətə alınacaq.
Quru öskürəyin əsas səbəbləri hansılardır?
Quru öskürəyin əsas səbəbləri hansılardır?Quru öskürək bəlğəmsiz və boğazda narahatlıq hissi ilə müşayiət olunan, məhsuldar olmayan bir öskürək növüdür. Bu tip öskürək bir sıra amillərlə bağlı ola bilər və bəzən uzun müddət davam edərək insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Quru öskürəyin səbəbləri arasında infeksiyalar, allergiyalar, ətraf mühit faktorları və bəzi xroniki xəstəliklər yer alır. Aşağıda bu səbəbləri ətraflı şəkildə izah edirik.
- Tənəffüs yollarının infeksiyaları
- Allergik reaksiyalar
- Astma və tənəffüs sistemi xəstəlikləri
- Qastroezofageal reflü xəstəliyi (GERD)
- Ətraf mühitin təsiri və qıcıqlandırıcı maddələr
- Dərmanların yan təsirləri
- Daha ciddi tibbi səbəblər
Tənəffüs yollarının infeksiyaları
Quru öskürək ən çox hallarda tənəffüs yolları infeksiyası nəticəsində meydana çıxır. Buraya soyuqdəymə, qrip, sinusit və COVID-19 kimi virus mənşəli öskürək halları daxildir. Bu infeksiyalar zamanı boğaz və burun yollarında iltihab meydana gəlir və bu da boğazda qıcıqlanma ilə nəticələnir. İltihab nəticəsində boğazda reflektor olaraq quru öskürək başlayır. Bu vəziyyət bəzən qrip sonrası qalan öskürək kimi həftələrlə davam edə bilər.
Quru boğaz və öskürək simptomları əsasən gecələr daha da artır. Bu da gecə öskürəyi kimi tanınan narahatedici bir forma ala bilər. Bu cür hallarda xroniki öskürək riski artır. Orqanizm iltihabdan tam azad olmadıqda, tənəffüs yolları qıcıqlandırıcılara qarşı daha həssas olur. Bu da hər hansı qoxu, toz və ya soyuq hava ilə təkrar quru öskürək yaratmağa səbəb ola bilər. Ağciyər öskürəyi də virusların tənəffüs sistemində dərin təsiri nəticəsində ortaya çıxan bir nəticədir. Boğaz ağrısı və öskürək birlikdə irəlilədikdə, bu tip infeksiyaların əlaməti ola bilər.
Nəticə etibarilə, infeksiyalarla başlayan quru öskürəyin səbəbləri həm mexaniki, həm də bioloji amillərlə bağlıdır. Bəzi hallarda infeksiya tam keçsə belə, quru öskürək həssas boğazda uzun müddət qala bilər. Belə situasiyalarda quru öskürək üçün həkim məsləhəti almaq vacibdir. Çünki davamlı quru öskürək daha ciddi xəstəliklərin əlaməti ola bilər.
Allergik reaksiyalar
Quru öskürək bəzən heç bir infeksiya və ya xəstəlik olmadan, sadəcə allergik reaksiyalar səbəbilə ortaya çıxır. Ən çox rast gəlinən allergenlər arasında toz, polen, heyvan tükü, küf, və parfümlər yer alır. Bu maddələr orqanizmdə boğazda qaşınma və öskürək reaksiyası doğurur. Nəticədə boğazda qıcıqlanma yaranır və refleks olaraq quru öskürək başlayır. Xüsusilə toz-allergiyası və quru öskürək əlaqəsi mövsümi olaraq daha çox müşahidə edilir.
Allergik öskürək zamanı bəlğəm yaranmır və öskürək dayanmadan davam edə bilər. Quru öskürəyin səbəbləri arasında allergiya çox vaxt nəzərə alınmasa da, mütəxəssislər bu faktoru əsas risklərdən biri kimi göstərirlər. Quru boğaz və öskürək ilə yanaşı, burun axması, asqırma və göz yaşarması da müşahidə oluna bilər. Quru öskürək və astma birlikdə olduqda, allergiyanın daha kompleks forması ola bilər. Bu hallarda xroniki öskürək inkişaf edə və nəfəs darlığı ilə müşayiət oluna bilər.
Ətraf mühitdə olan allergenlərdən uzaq qalmaq çətin olsa da, onların səbəb olduğu quru öskürək tez-tez təkrarlanır. Uşaqlarda quru öskürək hallarında allergiya çox vaxt əsas səbəb kimi qəbul edilir. Eyni zamanda hamiləlikdə quru öskürək də bəzən allergik faktorlarla əlaqəli ola bilər. Nəhayət, allergik öskürək səbəbindən quru öskürəyə qarşı spreylər və digər dəstəkləyici vasitələr tövsiyə oluna bilər.
Astma və tənəffüs sistemi xəstəlikləri
Quru öskürək çox zaman astma, bronxit və digər ağciyər öskürəyi ilə bağlı xəstəliklərin ilk əlaməti kimi ortaya çıxır. Astma zamanı hava yollarında daralma və iltihab müşahidə olunur. Bu daralma tənəffüsü çətinləşdirir və boğazda qıcıqlanma yaradır. Xəstələr xüsusilə gecə saatlarında gecə öskürəyi yaşayır və bu, yuxu keyfiyyətinə təsir edir.
Astma ilə yanaşı bronxit və quru öskürək əlaqəsi də olduqca yayğındır. Xroniki bronxit zamanı bəlğəmli öskürək olsa da, xəstəliyin başlanğıc mərhələsində quru öskürək rast gəlinə bilər. Bu xəstəliklər xroniki öskürək forması ilə uzun müddət davam edə bilər. Xəstənin ətrafında olan toz, duman, soyuq hava kimi faktorlar öskürəyi tətikləyir. Astma diaqnozu qoyulmamış şəxslər bu öskürəyi uzun müddət sadəcə narahatlıq kimi qiymətləndirə bilər.
Lakin quru öskürək uzun sürərsə və nəfəs darlığı ilə müşayiət olunarsa, bu zaman ciddi qiymətləndirmə aparılmalıdır. Uşaqlarda quru öskürək və astma birlikdə daha çox rast gəlinir. Bu zaman quru öskürək üçün nə etməli sualı aktuallaşır. Hamiləlikdə quru öskürək də bəzi hallarda astma ilə əlaqəli ola bilər. Belə vəziyyətlərdə mütləq quru öskürək üçün həkim məsləhəti alınmalıdır.
Qastroezofageal reflü xəstəliyi (GERD)
Quru öskürək bəzən qastroezofageal reflü xəstəliyi (GERD) nəticəsində baş verir. Bu xəstəlik zamanı mədə turşusu qida borusuna və hətta boğaza qədər qalxa bilir. Bu vəziyyət boğazda qıcıqlanma və öskürək ilə nəticələnir. Quru öskürək və reflü əlaqəsi xüsusilə gecə saatlarında artır. Yatarkən mədə turşusu daha asan şəkildə yuxarı qalxdığından gecə öskürəyi bu xəstələrdə daha çox olur.
GERD həmçinin boğaz ağrısı və öskürək birlikdə simptomlarına səbəb ola bilər. Uzun müddət davam edən reflü tənəffüs yollarının selikli qişasını zədələyir. Nəticədə orqanizm xroniki öskürək halına keçir. Reflü səbəbi ilə yaranan öskürək heç bir infeksiya ilə bağlı olmadan təkrarlaya bilər. Boğazda quruluq və öskürək hissi bu xəstələrdə tez-tez rast gəlinir.
GERD zamanı mədə turşusunun sızması səs tutulması və öskürək kimi digər simptomları da yarada bilər. Bu tip hallarda insanlar çox vaxt quru öskürək zamanı nə içmək olar sualını verir. GERD əsasən yeməkdən sonra və ya yatmazdan əvvəl simptom verir. Stress və qeyri-düzgün qidalanma da reflünü artıran amillərdəndir.
Ətraf mühitin təsiri və qıcıqlandırıcı maddələr
Quru öskürək bəzən sadəcə ətraf mühitdəki qıcıqlandırıcı maddələr səbəbilə ortaya çıxır. Bunlara siqaret tüstüsü, sənaye qazları, kimyəvi buxarlar və hava çirkliliyi daxildir. Bu maddələr tənəffüs yollarını qıcıqlandıraraq boğazda qaşınma və öskürək refleksini işə salır. Quru hava, xüsusilə qış aylarında isitmə sistemlərinin yaratdığı qapalı və quru mühitlərdə bu vəziyyət daha da şiddətlənir.
Havanın rütubətsiz olması boğazı dincəldən üsullar olmadan öskürəyi davamlı hala gətirir. Boğaz təmizləyici vasitələr olmadan bu mühitdə yaşamaq daha çətin olur. Həssas insanlar üçün bu tip quru öskürək daha tez-tez təkrarlanır. Allergik öskürək ilə qarışdırıla biləcək bu simptomlar çox vaxt yanlış müalicəyə səbəb olur. Bu öskürək virus mənşəli öskürək olmasa belə, əlamətlər eyni ola bilər.
Səs tutulması və öskürək də bu hallarda rast gəlinir. Quru öskürək üçün nə etməli sualına cavab olaraq əvvəlcə qıcıqlandırıcı faktordan uzaqlaşmaq vacibdir. Çünki mühit dəyişmədikcə quru öskürək davam edəcək. Ətraf mühitin təsiri ilə yaranan öskürəklər bəzən dərmansız öskürək müalicəsi ilə aradan qalxır. Boğazda quruluq və öskürək bu amillərlə birbaşa bağlıdır.
Dərmanların yan təsirləri
Quru öskürək bəzi dərmanların istifadəsi nəticəsində yan təsir olaraq ortaya çıxa bilər. Ən çox rast gəlinən dərman qrupu ACE inhibitorlarıdır – bunlar hipertoniya müalicəsində istifadə olunur. Bu dərmanlar tənəffüs yolları selikli qişasında qıcıqlanma yaradır. Nəticədə boğazda qıcıqlanma və quru öskürək baş verir. Dərman dayandırılmadıqca simptomlar davam edə bilər.
Bu tip hallarda insanlar bəzən quru öskürək və astma ilə əlaqələndirə bilər. Lakin əsas məsələ dərmanın təsiridir. Xroniki öskürək halına çevrilməməsi üçün vaxtında müdaxilə vacibdir. Dərman səbəbli öskürək çox zaman səhv diaqnoza səbəb olur. Xəstələr bu zaman quru öskürək üçün həkim məsləhəti almaq üçün terapevt və ya kardioloqa müraciət etməlidirlər.
Bu öskürək təbii öskürək dərmanları ilə keçmir. Dərmanın dəyişdirilməsi və ya dozanın tənzimlənməsi lazımdır. Belə hallarda öskürək əleyhinə vasitələr də təsir etməyə bilər. Beləliklə, öskürəyin səbəbi düzgün müəyyən edilməlidir ki, öskürəkdən necə qurtulmaq olar sualına doğru cavab tapılsın.
Daha ciddi tibbi səbəblər
Quru öskürək bəzi hallarda ağciyər xərçəngi, vərəm, pnevmotoraks və ya ağciyər emboliyası kimi ciddi xəstəliklərin ilkin əlaməti ola bilər. Bu xəstəliklər tənəffüs sisteminə birbaşa təsir edərək xroniki öskürək yaradır. Quru öskürək bəzən aylarla davam edə bilər və heç bir dərmanla keçməz. Sinusit və quru öskürək birlikdə də müşahidə oluna bilər, lakin bu, nadir hallarda ciddi xəstəliklərin əlamətidir. Ağciyərləri təmizləyən qidalar və dəstəkləyici vasitələr sadəcə rahatlaşdırıcı təsir göstərə bilər.
Səs tutulması və öskürək bəzən boğazda olan kütlələrin və ya şişlərin göstəricisidir. Bu hallarda evdə öskürək müalicəsi kifayət etməz. Quru öskürək üçün ev reseptləri ilə keçməyən hallarda vaxt itirmək təhlükəlidir. Bu səbəbdən quru öskürək üçün həkimə 3 həftədən artıq davam edərsə gedilməlidir. Xüsusilə qanlı bəlğəm, sinə ağrısı, nəfəs darlığı müşahidə edilərsə, gecikmədən həkimə müraciət edilməlidir.
Dərmansız öskürək müalicəsi bu mərhələdə təsirsizdir. Quru öskürək və səsin batması simptomları birlikdə olduqda qırtlaq və boğazda şiş ehtimalı artır. Həmçinin quru öskürəyin səbəbləri arasında ürək xəstəlikləri də yer alır. Belə hallarda tənəffüs yolları infeksiyası olmadan öskürək başlaya bilər.
Quru öskürək hansı xəstəliklərin əlaməti ola bilər?
Quru öskürək bəzən sadə bir narahatlıq kimi görünə bilər, lakin uzun müddət davam etdikdə arxasında daha ciddi problemlər dayana bilər. Davamlı və izaholunmaz quru öskürəyin səbəbləri arasında müxtəlif orqanlara təsir edən xroniki və sistemik xəstəliklər yer alır. Bu tip öskürəklər müalicə olunmadıqda xroniki öskürək, nəfəs darlığı və ümumi sağlamlıqda pisləşmə ilə nəticələnə bilər. Bu yazıda quru öskürək ilə əlaqəli ola biləcək əsas xəstəliklər sadalanacaq və onların erkən mərhələdə tanınmasının vacibliyi vurğulanacaq.
Quru öskürəyin əlaməti ola biləcək xəstəliklər:
- Ağciyər xərçəngi
- Xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi (KOAH)
- Ürək çatışmazlığı
- Vərəm (tuberkuloz)
- İnterstisial ağciyər xəstəliyi
- Ağciyər fibrozu
- Ağciyər emboliyası
- Lenfoma (limfa sistemi xərçəngi)
Bu xəstəliklərin hər biri quru öskürək, boğazda qıcıqlanma, gecə öskürəyi və tənəffüs yolları infeksiyası olmadan davam edən öskürək kimi simptomlarla ortaya çıxa bilər. Əgər evdə öskürək müalicəsi nəticə vermirsə və öskürək əleyhinə vasitələr təsir etmirsə, vaxt itirmədən quru öskürək üçün həkim məsləhəti alınmalıdır. Bu yolla öskürəkdən necə qurtulmaq olar sualının cavabı daha sağlam və təhlükəsiz şəkildə tapıla bilər.
Quru öskürək üçün evdə tətbiq oluna biləcək təbii üsullar
Quru öskürək gündəlik həyatda rahatlığı pozan və gecələr yuxuya mane olan narahatedici bir vəziyyətdir. Əksər hallarda quru öskürək üçün evdə müalicə üsulları ilə simptomları yüngülləşdirmək mümkündür. Bu yazıda quru öskürəyin təhlükəsiz və effektiv təbii üsullarla necə rahatlama əldə edə biləcəyinizdən bəhs olunacaq.
- Bol su və maye qəbulunu artırın
- Bal və limon qarışımı ilə boğazı yumşaldın
- Zəncəfil və zərdəçal kimi bitkilərlə öskürəyə təbii həll
- İsti duzlu su ilə qarqara edin
- İsti buxar və duşla nəfəs yollarını nəmləndirin
- Bitki çayları ilə boğazı yumşaldın
- Otaq havasını nəmləndirin
1. Bol su və maye qəbulunu artırın
Quru öskürək zamanı boğaz selikli qişasının quruması narahatlıq hissini artırır. Bunu aradan qaldırmaq üçün su ən təbii və təhlükəsiz vasitə hesab olunur. Gün ərzində maye balansını qorumaq boğazı nəmli saxlayır və öskürəyin şiddətini azaldır. Bu həm tənəffüs yollarının rahatlamasına, həm də bədən temperaturunun tarazlanmasına kömək edir.
Çay, şorba və bulyon kimi isti mayelər də boğaz üçün faydalıdır. Həddindən artıq isti və ya çox soyuq içkilər boğazı daha da qıcıqlandıra bilər. Suyun tərkibindəki minerallar orqanizmi təmizləyərək, öskürəyin aradan qalxmasına yardım edir. Maye qəbulunun artması həm də toksinlərin bədəndən çıxarılmasını sürətləndirir. Gündə 8–10 stəkan su içmək mütəxəssislər tərəfindən tövsiyə edilir.
Qış aylarında qapalı mühitlərdə nəfəs yolları tez quruduğundan, su içmək daha da əhəmiyyətli olur. Uşaqlarda və yaşlılarda su balansına daha diqqətlə yanaşmaq lazımdır. Hər bir fərdin orqanizmi fərqli olduğundan, maye miqdarı fərdi ehtiyaca əsasən tənzimlənməlidir. Yalnız dərmanlara güvənmədən maye dəstəyi ilə öskürəyi yüngülləşdirmək mümkündür.
2. Bal və limon qarışımı ilə boğazı yumşaldın
Quru öskürək zamanı bal və limonun birgə istifadəsi boğazı sakitləşdirmək üçün effektiv üsullardan biridir. Balın yumşaldıcı təsiri boğaz qıcıqlanmasını azaldır və öskürəyi yumşaldır. Limon isə tərkibindəki C vitamini sayəsində immunitet sistemini dəstəkləyir. Bu qarışım həm profilaktik, həm də mövcud simptomları yüngülləşdirici təsirə malikdir.
Qarışımı isti suya əlavə edib gün ərzində bir neçə dəfə içmək məsləhət görülür. Xüsusilə yatmazdan əvvəl istifadə edildikdə gecə öskürəyini azaltmağa kömək edir. Bu üsul həm də nəfəs yollarını təmizləməyə dəstək verir. Bal təbii antiseptikdir və tənəffüs yollarında mikrobların çoxalmasının qarşısını ala bilər. Limonun turşuluğu isə ağız boşluğunda bakterial tarazlığı qoruyur.
Bu üsul sadə, əlçatan və əlavə dərman istifadəsinə ehtiyac yaratmayan alternativdir. Uşaqlar üçün də tətbiq oluna bilər, lakin 1 yaşdan kiçiklərə bal verilməməlidir. Hamilə qadınlar da bu qarışımı istifadə etməzdən əvvəl həkim məsləhəti almalıdır. Təbii üsulları düzgün və davamlı istifadə etməklə müsbət nəticələr əldə etmək mümkündür.
3. Zəncəfil və zərdəçal kimi bitkilərlə öskürəyə təbii həll
Quru öskürək zamanı zəncəfil və zərdəçal kimi ədviyyatların istifadəsi təbii rahatlıq yaradır. Zəncəfilin tərkibindəki gingerol maddəsi iltihabı azaldır və öskürək refleksini zəiflədir. Zərdəçal isə curcumin adlı aktiv maddə ilə mikrobların çoxalmasına mane ola bilər. Hər iki bitki həm təbii antibiotik, həm də iltihab əleyhinə xüsusiyyətləri ilə tanınır. İsti suda dəmlənərək çay formasında qəbul edilə bilər.
Bal ilə qarışdırıldıqda təsiri daha da güclənir və boğazı sakitləşdirir. Bu qarışıqlar gündə iki dəfə qəbul olunduqda daha effektiv nəticə verir. Həm immunitet sistemini dəstəkləyir, həm də bədəndəki iltihabi reaksiyaların qarşısını alır. Həssas mədə problemi olanlar bu bitkiləri yeməkdən sonra qəbul etməlidir.
Zəncəfil və zerdeçal həm təzə, həm də toz halında istifadə oluna bilər. Bu bitkilər ilə yalnız boğaz deyil, ümumi sağlamlıq da gücləndirilmiş olur. Ənənəvi təbabətdə bu bitkilər min illərdir istifadə olunur. Evdə olan sadə inqrediyentlərlə hazırlanması onların əlçatanlığını artırır.
4. İsti duzlu su ilə qarqara edin
Quru öskürək səbəbilə boğazda yaranan narahatlıq və qıcıqlanmanı azaltmağın sadə üsullarından biri duzlu su ilə qarqaradır. Bu üsul boğazın təmizlənməsinə və mikrobların uzaqlaşdırılmasına kömək edir. Bir stəkan ilıq suda yarım çay qaşığı duz həll edərək qarqara etmək kifayətdir. Duzlu su iltihabı azaldır və boğazın səthindəki bakteriyaları məhv etməyə yardım edir.
Hər gün 2-3 dəfə bu üsulu tətbiq etmək tövsiyə olunur. Xüsusilə səhər və axşam saatlarında istifadəsi daha effektivdir. Bu üsul dərman istifadəsi olmadan boğazı sakitləşdirməyə kömək edə bilər. Qarqara zamanı suyun boğaza tam çatmasına diqqət edilməlidir. Həddən artıq isti su istifadə olunarsa, selikli qişa zədələnə bilər.
Bu üsul həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə tətbiq oluna bilər. Allergik reaksiya yaratmadığı üçün təhlükəsiz sayılır. Ucuz və əlçatan olduğundan ev şəraitində rahatlıqla istifadə edilə bilər. Daimi tətbiq olunarsa, öskürəyin şiddəti əhəmiyyətli dərəcədə azala bilər.
5. İsti buxar və duşla nəfəs yollarını nəmləndirin
Quru öskürək zamanı nəfəs yollarının quruması simptomları daha da ağırlaşdırır. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün isti duş və buxar vannası kömək edə bilər. İsti buxar boğazı və burunu nəmləndirərək öskürək refleksini zəiflədir. Duş qəbul edərkən yaranan buxar da eyni təsiri göstərir. Nəfəs yollarının açılması nəfəs almağı rahatlaşdırır.
Buxar üsulu gün ərzində 1-2 dəfə tətbiq oluna bilər. Burnu tıxanan və quru öskürək yaşayan şəxslər üçün bu üsul ikili fayda verir. Bu üsul həmçinin gecə öskürəklərinin qarşısını almaqda faydalıdır. Uşaqlar üçün də təhlükəsiz hesab olunur, lakin onların yanında yetkin nəzarəti vacibdir.
İstifadə zamanı başı dəsmalla örtərək buxarın yönləndirilməsi təsiri artırır. Efir yağları (məsələn, lavanda, nanə) əlavə edilərsə, nəticə daha güclü ola bilər. Bu üsul dərmansız rahatlama təmin edən praktik yoldur.
6. Bitki çayları ilə boğazı yumşaldın
Quru öskürək zamanı təbii dəstək məqsədilə müxtəlif bitki çaylarından istifadə etmək faydalıdır. Bitki çayları boğazın selikli qişasını yumşaldır və qıcıqlanmanı azaldır. Zəncəfil, nanə, biyan kökü, kəklikotu, zefir kökü və çobanyastığı ən çox istifadə olunanlar sırasındadır. Bu bitkilər həm də iltihab əleyhinə və immunitet gücləndirici təsirə malikdir.
Bal və limon əlavə etməklə təsirləri artırıla bilər. Gün ərzində 2-3 dəfə bu çayların istifadəsi tövsiyə edilir. Ən əsası isə təbii tərkibli olduqları üçün yan təsir ehtimalı azdır. Soyuq qış aylarında bu çaylar həm də bədəni isidir. Uşaqlar və yaşlılar üçün də rahatlıqla tətbiq oluna bilər. İltihab səbəbli öskürəklərdə bu çaylar əhəmiyyətli fərq yarada bilər.
Aptek məhsullarına alternativ olaraq istifadə oluna biləcək effektiv seçimdir. Hazırlanması sadə və əlçatan olması onların geniş istifadə edilməsinə səbəb olur. Davamlı istifadə etdikdə simptomlarda əhəmiyyətli azalma müşahidə olunur.
7. Otaq havasını nəmləndirin
Quru öskürək çox zaman havanın quruluğu ilə birbaşa əlaqəlidir. Qış aylarında evlərin içərisində istilik sistemləri havanı qurutduğundan boğaz daha tez quruyur. Bu da öskürək refleksinin aktivləşməsinə səbəb olur. Otaqda nəmləndirici cihazlardan istifadə bu problemi azaltmağa kömək edir. Bu cihazlar mütəmadi işlədikdə hava keyfiyyəti artır.
Alternativ olaraq otaqda nəm dəsmallar asmaq da sadə üsuldur. Gecə yatarkən nəmləndirilmiş mühit öskürək tutmalarını azalda bilər. Xüsusilə körpələr və yaşlılar üçün bu üsul effektiv hesab olunur. Gecə tənəffüs sistemini rahatladığı üçün daha keyfiyyətli yuxu təmin edir. Nəmlik həm də bakteriyaların çoxalmasını məhdudlaşdırır.
Nəticə olaraq, bu üsul həm profilaktik, həm də mövcud simptomların yüngülləşdirilməsi məqsədilə istifadə edilə bilər. Davamlı olaraq tətbiq olunduqda uzunmüddətli faydası daha aydın görünür.
Quru öskürək zamanı nələrdən uzaq durmaq lazımdır?
Quru öskürək yalnız müalicə ilə deyil, həm də düzgün həyat tərzi və mühitlə daha tez aradan qaldırıla bilər. Bəzi vərdişlər və ətraf mühit faktorları boğazda qıcıqlanmanı artıraraq öskürəyin şiddətlənməsinə səbəb olur. Bu səbəbdən, gündəlik həyatınızda müəyyən məqamlardan uzaq durmaq öskürəyin daha tez keçməsinə yardım edə bilər. Aşağıda quru öskürək zamanı çəkinməli olduğunuz əsas faktorlar sadalanır:
- Siqaret çəkmək və siqaret tüstüsünə məruz qalmaq
- Tozlu və kifli mühitlərdə qalmaq
- Ətirlərin, sprey və parfümlərin güclü qoxusu
- Həddindən artıq quru hava şəraiti
- Soyuq və kəskin hava ilə birbaşa təmas
- Çox isti və ya çox soyuq içkilər qəbul etmək
- Çərəz, qızardılmış və ədviyyatlı qidalar
- Qəhvə, qazlı və tünd kofeinli içkilər
- Mədə turşusunu artıran qidalar (məsələn, turş, acı, yağlı yeməklər)
- Səsin çox istifadəsi və yüksək səslə danışmaq
- Stress və yuxusuzluq
- Allergen maddələr (polen, ev heyvanı tükü, toz gənələri)
- Sərt kimyəvi təmizləyici maddələr və dezinfektanlar
Quru öskürəyə qarşı nə zaman həkimə müraciət edilməlidir?
Quru öskürək bir çox hallarda sadə və müvəqqəti bir narahatlıq sayılsa da, bəzən ciddi xəstəliklərin ilkin əlaməti ola bilər. Evdə tətbiq olunan üsullar kömək etmədikdə və öskürək uzun müddət davam etdikdə mütləq peşəkar tibbi yardım alınmalıdır. Erkən diaqnoz daha təhlükəli vəziyyətlərin qarşısını almaqda mühüm rol oynayır. Aşağıdakı hallarda quru öskürək simptomlarını ciddiyə alaraq həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur:
- Öskürək 3 həftədən artıq davam edirsə
- Gecə yuxudan oyandıracaq dərəcədə şiddətlidirsə
- Öskürəklə birlikdə qanlı bəlğəm müşahidə olunursa
- Nəfəs darlığı, sinə ağrısı və ya xırıltı varsa
- Yüksək qızdırma və bədən ağrıları ilə müşayiət olunursa
- Davamlı səs batması və ya səsdə dəyişiklik müşahidə edilirsə
- İştahsızlıq, çəki itkisi və yorğunluq varsa
- Öskürək mədə turşusu ilə əlaqəli olaraq yeməkdən sonra artırsa
- Allergik fonlu astma və ya KOAH tarixi varsa
- Evdə tətbiq olunan üsullar və dərmanlar effekt vermirsə
- Hamiləlik dövründə kontrolsuz öskürək müşahidə edilirsə
- Öskürək tənəffüs yolunu tıxayacaq dərəcədə boğulma hissi yaradırsa
Bu simptomlar, sadə bir qıcıqlanmanın deyil, daha ciddi sağlamlıq probleminin göstəricisi ola bilər. Belə hallarda vaxt itirmədən müvafiq mütəxəssisə müraciət etmək ən doğru addım olacaq.
Quru öskürək haqqında tez-tez verilən suallar
Quru öskürək nə qədər davam edə bilər?
Quru öskürək əgər müvəqqəti virus və ya allergiya ilə bağlıdırsa, bir neçə gündən bir həftəyə qədər keçə bilər. Ancaq səbəb dərin və xronikdirsə, 3 həftədən uzun çəkə və öskürək səbəbləri daha ciddi araşdırma tələb edə bilər.
Quru öskürək yoluxucudurmu?
Quru öskürək özü yoluxucu deyil, lakin onu yaradan səbəb – məsələn, virus infeksiyası – başqalarına keçə bilər. Bu səbəbdən sosial məsafə və gigiyenaya diqqət etmək vacibdir.
Quru öskürək tənəffüs problemlərinə səbəb ola bilərmi?
Quru öskürək uzunmüddətli davam etdikdə nəfəs darlığı və sinə ağrısı kimi tənəffüs problemlərinə yol aça bilər. Bu hallar əsasən quru öskürəyə qarşı bitki çayları kimi yumşaldıcı vasitələrlə yüngülləşdirilə bilər.
Gecə artan quru öskürəyin səbəbi nədir?
Quru öskürək gecə saatlarında artarsa, bu vəziyyət reflü, astma və ya allergiya ilə əlaqəli ola bilər. Belə hallarda quru öskürəyə qarşı ev üsulları daha sabit və rahat yuxu təmin edə bilər.
Quru öskürək üçün hansı testlər və analizlər aparılır?
Quru öskürək üçün qan analizləri, rentgen müayinələri və spirometriya kimi tənəffüs funksiyası testləri tətbiq olunur. Bəzən həkimlər bal və limon qarışımı öskürəyə qarşı təsirli olsa da, diaqnostika üçün əlavə görüntüləmə üsullarına da yönəlir.
Quru öskürək hansı hallarda təhlükəlidir?
Quru öskürək qanlı bəlğəm, nəfəs darlığı və ya yüksək hərarətlə müşayiət olunursa, ciddi təhlükə siqnalı ola bilər. Bu zaman soğan suyu ilə öskürək müalicəsi kimi ev üsullarına deyil, həkimə müraciətə üstünlük verilməlidir.
Evdə edilən müalicə üsulları həmişə kifayət edirmi?
Quru öskürək əksər hallarda evdə tətbiq olunan üsullarla yüngülləşə bilər. Ancaq simptomlar davam edirsə, boğazda qıcıqlanma üçün nə etməli sualının cavabı yalnız tibbi yoxlamadan sonra dəqiq verilə bilər.
Quru öskürək zamanı antibiotik istifadə edilməlidirmi?
Quru öskürək bakterial deyil, viral və ya allergikdirsə, antibiotiklər təsirsiz ola bilər. Belə hallarda quru öskürək üçün inhalyasiya üsulu ilə daha təhlükəsiz rahatlama əldə etmək mümkündür.
Uşaqlarda quru öskürək ciddi narahatlıq doğururmu?
Quru öskürək uşaqlarda nəfəs yollarının daralmasına və yuxu pozuntularına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən quru öskürəyə qarşı zəncəfil çayı kimi təbii və təhlükəsiz üsullara üstünlük verilir.
Hamiləlik dövründə quru öskürək təhlükəlidirmi?
Quru öskürək hamiləlik zamanı bəzi hallarda narahatlıq yaratsa da, əksər hallarda zərərsizdir. Lakin dərman qəbulundan əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşmək və mümkün olduqda öskürək əleyhinə dərmanlar əvəzinə təbii vasitələrə üstünlük verilməlidir.
Quru öskürək allergiyadan qaynaqlana bilərmi?
Quru öskürək tez-tez allergik rinit və ya toz, polen kimi allergenlər səbəbilə yarana bilər. Belə hallarda allergiya səbəbi aradan qaldırıldıqda öskürək də yüngülləşir.
İmmuniteti gücləndirməklə quru öskürəyin qarşısını almaq mümkündürmü?
Quru öskürək tez-tez zəifləmiş immun sisteminin nəticəsi olaraq ortaya çıxır. Sağlam qidalanma, yuxu və gigiyena qaydalarına riayət etməklə orqanizm özünü daha yaxşı qoruya bilər.
Quru öskürəkdən necə qurtulmaq olar?
Quru öskürək yüngül hallarda ev şəraitində tətbiq olunan üsullarla azaldıla bilər. Əgər öskürək uzanırsa və digər simptomlarla müşayiət olunursa, həkim diaqnozu vacibdir.
Körpələrdə quru öskürəyə nə yaxşıdır?
Quru öskürək körpələrdə daha diqqətlə yanaşılmalı simptomdur. 1 yaşdan yuxarı uşaqlarda gicitkən çayı ilə öskürək müalicəsi həkim nəzarətində tətbiq oluna bilər.
Davamlı quru öskürək üçün nə etməli?
Quru öskürək 3 həftədən çox davam edirsə, bu, artıq xroniki hal sayılır. Belə vəziyyətdə mütləq mütəxəssisə müraciət edilməli və səbəbə yönəlik müalicə başlanmalıdır.
