Diş daşları vaxtında müdaxilə edilmədikdə həm estetik, həm də sağlamlıq baxımından ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Gündəlik ağız gigiyenası qaydalarına əməl olunmaması, düzgün diş təmizlənməsi vərdişlərinin olmaması və ağızda bakteriyaların çoxalması nəticəsində diş daşları meydana gəlir. Onların yaranması ilə bağlı ən önəmli amillərdən biri də dişlərin qorunması yollarına laqeyd yanaşmaqdır.
Bu yazıda diş daşlarının yaranma səbəbləri, diş daşlarının təmizlənməsi üsulları, diş daşı ziyanları və profilaktik diş təmizləmə haqqında ətraflı məlumat veriləcək. Eyni zamanda evdə diş daşı necə təmizlənir, ultrasəs diş təmizlənməsi, təbii yollarla diş daşı təmizləmə kimi mövzulara da toxunulacaq.
Əgər ağız və diş sağlamlığına önəm verir, dişlər üçün qulluqla bağlı düzgün addımlar atmaq istəyirsinizsə, bu məqalə sizin üçün faydalı bir bələdçi olacaq.
Diş daşı nədir və necə yaranır?
Diş daşları dişlərdə yığılan bakterial lövhə, qida qalıqları və tüpürcəkdəki mineralların zamanla sərtləşərək bərk təbəqəyə çevrilməsi nəticəsində yaranır. Bu sərt təbəqə əsasən diş əti xətti boyunca, dişlərin arxa və çətin görünən hissələrində formalaşır. Gündəlik ağız və diş sağlamlığına diqqət edilmədikdə, bu lövhələr sərtləşərək diş daşına çevrilir. Aşağıda diş daşlarının yaranma səbəblərini ətraflı şəkildə təqdim edirik:
- Düzgün olmayan diş təmizlənməsi
- Ağız gigiyenasına laqeyd yanaşma
- Tüpürcəkdəki mineral tərkibi
- Şəkərli və turşulu qidaların çoxluğu
- Mütəmadi stomatoloji müayinələrin olmaması
Düzgün olmayan diş təmizlənməsi
Diş daşları əsasən düzgün və effektiv aparılmayan diş təmizlənməsi nəticəsində yaranır. Gündəlik olaraq səhər və axşam diş fırçalama vərdişinə əməl edilmədikdə, dişlərdə ərp və bakterial lövhə yığılıb qalır. Bu lövhələr ağızda bakteriyalar üçün əlverişli mühit yaradır və zamanla dişlərdə sərt qatın təmizlənməsi mümkünsüz hala gəlir. Düzgün olmayan fırçalama texnikası diş əti xəttində və arxa dişlərdə ərpin yığılmasına səbəb olur. Bu sahələrdəki ərp isə müntəzəm təmizlənmədikdə diş daşına çevrilir. Dişlər üçün qulluq qaydalarına əməl olunmadıqda ağız gigiyenası pozulur. Diş fırçalama ilə yanaşı diş ipi istifadəsi də vacibdir. Yalnız fırçalama ilə bütün səthlər təmizlənmədiyi üçün ərp toplanması davam edir. Bu da diş daşı və diş çürüməsi riskini artırır. Diş daşlarının yaranma səbəbləri arasında ən çox rast gəlinəni məhz düzgün təmizlənmənin olmamasıdır. Hər insanın diş məcunu seçimi və diş fırçası istifadəsi fərqli olmalı və şəxsi ağız quruluşuna uyğunlaşdırılmalıdır. Əks halda, diş daşlarının qarşısını almaq çətinləşir.
Ağız gigiyenasına laqeyd yanaşma
Diş daşları ümumilikdə ağız və diş sağlamlığına diqqətsizlik nəticəsində meydana çıxır. Ağız gigiyenası qaydalarına əməl etməyən şəxslərdə bakterial lövhə sürətlə toplanır. Bu lövhələr qısa müddət ərzində sərtləşərək diş daşına çevrilə bilər. Hətta fırçalama vərdişi olan insanlarda belə, əgər texnika və müddət kifayət qədər deyilsə, diş daşı ziyanları qaçınılmaz olur. Ağız baxımında yalnız dişlərə deyil, dil və damağa da qulluq edilməlidir. Bu edilmədikdə, ağızda bakteriyaların sayı artır. Nəticədə ağız qoxusunun səbəbləri arasında ilk sırada diş daşlarının ağız qoxusuna təsiri dayanır. İstifadə edilməyən antibakterial ağız yaxalayıcılar, bu vəziyyəti daha da ağırlaşdırır. Dişlərin qorunması yolları sırasında bu gigiyenik vasitələr mühüm yer tutur. Laqeyd yanaşma həm də diş əti xəstəlikləri, xüsusilə gingivit və parodontoloji problemlər üçün zəmin yaradır. Nəticədə diş daşı səbəbindən diş tökülməsi riski yaranır. Bu səbəblə hər bir şəxs profilaktik diş təmizləmə tədbirlərinə ciddi yanaşmalıdır.
Tüpürcəkdəki mineral tərkibi
Diş daşları ağızda olan tüpürcəyin tərkibindəki mineralların qida qalığı və bakteriyalarla birləşməsi nəticəsində əmələ gəlir. Tüpürcəkdəki kalsium və fosfat kimi maddələr lövhə ilə reaksiyaya girərək sərt daşa çevrilir. Bu proses ağızda bakteriyalar üçün sabit bir mühit yaradır və diş ərpinin bərkiməsini sürətləndirir. Xüsusilə tüpürcəyin axını zəif olan şəxslərdə diş daşlarının yaranma səbəbləri daha qabarıq şəkildə müşahidə olunur. Bu hal həm diş əti xəstəlikləri, həm də ağız gigiyenası problemlərinə gətirib çıxarır. Tüpürcək tərkibi genetik və qidalanma ilə əlaqədar dəyişə bilər. Yüksək minerallı tüpürcək daha çox diş daşı və diş çürüməsi riskini artırır. Bu vəziyyət dişlərdə sərt qatın təmizlənməsini çətinləşdirir. Tərkibində şəkər və turşu olan qidalar tüpürcəyin təsirini azaldır. Bu zaman diş daşı səbəbindən diş ağrısı və qıcıqlanma meydana gələ bilər. Stomatoloji prosedurlar zamanı bu hal xüsusi diqqət tələb edir. Tüpürcəyin keyfiyyətini artırmaq üçün diş həkimi xidmətləri çərçivəsində diyet tövsiyələri verilir.
Şəkərli və turşulu qidaların çoxluğu
Diş daşları xüsusilə şəkərli qidaların dişlərə təsiri nəticəsində sürətlə əmələ gəlir. Bu cür qidalar bakterial lövhənin qidalanmasını artıraraq lövhənin bərkidilməsinə şərait yaradır. Turşulu içkilər və qazlı sular diş minəsini zəiflədir, nəticədə dişlər üçün qulluq çətinləşir. Şəkərli və turşulu məhsullar diş səthində yapışqan qalıq buraxır. Bu qalıqlar fırçalama texnikası düzgün olmadıqda təmizlənmir. Əlavə olaraq, çay və qəhvənin dişlərə təsiri ilə rəng dəyişikliyi və sərtlik artır. Bu mühitdə ağızda bakteriyalar daha tez çoxalır və diş ərpi formalaşır. Formalaşan lövhə ultrasəs diş təmizlənməsi ilə çıxarılmasa, diş daşına çevrilir. Bu da diş daşı ziyanları və ağız qoxusunun səbəbləri arasında mühüm yer tutur. Uşaq və yeniyetmələr arasında şəkərli içkilərin yüksək istehlakı diş əti qanaması və gingivit riskini artırır. Təbii yollarla diş daşı təmizləmə bu halda effektiv olmaya bilər. Peşəkar diş təmizləmə üçün stomatoloji klinikalara müraciət zəruridir. Çünki bu qidalar diş daşlarının əmələ gəlmə prosesini sürətləndirən əsas amillərdəndir.
Mütəmadi stomatoloji müayinələrin olmaması
Diş ərpi müntəzəm olaraq təmizlənmədikdə və diş müayinələri gecikdirildikdə, zamanla sərtləşərək diş daşlarına çevrilir. Profilaktik diş təmizləmə ilə bu lövhələrin qarşısı alınsa da, çoxları bu proseduru gecikdirir. Gecikən hallarda diş daşı səbəbindən diş tökülməsi riski artır. Diş həkimi xidmətləri yalnız problem yarananda deyil, dişlərin qorunması yolları üçün də vacibdir. Vaxtında görülən tədbirlər diş əti xəstəlikləri və parodontoloji müalicə ehtiyacını azaldır. Stomatoloji prosedurlar ilə aparılan ultrasəs diş təmizliyi necə aparılır? sualı bu baxımdan çox önəmlidir. Nəzarətsiz qalan diş daşı dərinləşir və diş daşı ilə mübarizə yolları daha çətin və bahalı olur. Diş təmizləmə sonrası diqqət ediləsi məqamlar da bu baxımdan vacibdir. Ağız və diş sağlamlığı üçün ildə ən az iki dəfə həkimə getmək tövsiyə olunur. Diş beyazladıcı vasitələr yalnız estetik üçün deyil, diş daşı ziyanları ilə mübarizə üçün də əhəmiyyətlidir. Diş daşlarının təmizlənməsi üçün peşəkar müdaxilənin vaxtında olması nəticəni dəyişə bilər. Bu səbəblə, diş daşlarının qarşısını almaq üçün mütəmadi müayinələr mütləq vacibdir.
Diş daşlarının zərərləri hansılardır?
Diş daşları yalnız estetik bir problem deyil, eyni zamanda ciddi diş sağlamlığı fəsadlarına yol açan əsas risk faktorlarından biridir. Onlar diş səthində və diş əti xətti boyunca yığıldıqda, həm ağız gigiyenası pozulur, həm də diş əti xəstəlikləri inkişaf etməyə başlayır. Bu problemlər vaxtında aradan qaldırılmazsa, daha dərin diş problemləri, diş itkisi və ağız qoxusu ilə nəticələnə bilər. Aşağıda diş daşlarının zərərlərini təhlil edirik:
- Diş əti iltihabı və qanama riski
- Ağızda pis qoxu (halitoz)
- Diş əti çəkilməsi və diş tökülməsi
- Diş çürüməsi riskinin artması
1. Diş əti iltihabı və qanama riski
Diş daşları diş əti ilə təmasda olan səthləri qıcıqlandıraraq iltihab prosesini başlada bilər. Bu vəziyyət diş əti xəstəliklərinin ilkin mərhələsi olan gingivitlə başlayır. Diş əti iltihablandıqda, diş təmizlənməsi zamanı qanama müşahidə olunur. Əgər bu hal davam edərsə, diş əti qanaması gündəlik hal alır. İltihabın dərinləşməsi periodontoloji müalicə ehtiyacını ortaya çıxarır. Ağız və diş sağlamlığı üçün bu vəziyyət ciddi təhlükədir. Diş daşlarının yaratdığı bakteriyal mühit iltihabın sürətlə yayılmasına səbəb olur. Bu isə diş problemlərinin daha geniş sahəyə yayılması deməkdir. Diş əti toxumasının zəifləməsi dişlərin qorunması yollarını çətinləşdirir. Diş müayinəsi gecikdikcə vəziyyət daha da ağırlaşır. Diş həkimi xidmətləri bu mərhələdə həm diaqnoz, həm də erkən müalicə üçün vacib rol oynayır. Bu zərərdən qorunmaq üçün profilaktik diş təmizləmə və düzgün ağız gigiyenası vacibdir. Əks halda, diş daşlarının zərərləri dərin toxumalara qədər yayılır.
2. Ağızda pis qoxu (halitoz)
Diş daşları ağızda uzun müddət təmizlənməyən bakteriyalar üçün ideal çoxalma mühiti yaradır. Bu bakteriyalar qida qalığını parçalayaraq kəskin qoxulu qazlar ifraz edir. Nəticədə ağızda pis qoxu — yəni halitoz yaranır. Bu hal, həm ağız gigiyenasının pozulmasından, həm də diş daşlarının ağız qoxusuna təsirindən qaynaqlanır. Qoxunun mənbəyi adətən dişlərin arası, dil səthi və diş daşı yığılan sahələrdir. Pis qoxu yalnız şəxsi narahatlıq deyil, sosial münasibətlərə də mənfi təsir edir. İnsanlar diş sağlamlığı zəif olan şəxslərlə ünsiyyətdən çəkinə bilərlər. Antibakterial ağız yaxalayıcılar istifadə edilmədikdə bu problem daha da güclənir. Diş daşlarının təmizlənməsi aparılmadıqca, qoxu qalıcı hala çevrilir. Təbii yollarla diş daşı təmizləmə bu mərhələdə effektiv olmaya bilər. Yalnız peşəkar diş təmizləmə və stomatoloji prosedurlar ilə bu problem aradan qaldırıla bilər. Beləliklə, pis qoxunun arxasında çox vaxt diş daşı ziyanları dayanır. Buna görə də diş daşlarının qarşısını almaq həm sağlamlıq, həm də özünəinam üçün vacibdir.
3. Diş əti çəkilməsi və diş tökülməsi
Diş daşları diş əti ilə diş arasında məsafə yaradır və bu da diş əti çəkilməsi ilə nəticələnir. Diş əti çəkildikdə, diş kökü açıqda qalır və daha həssas olur. Bu vəziyyət diş daşı səbəbindən diş ağrısı və narahatlığa yol açır. Uzun müddət bu problemə müdaxilə olunmazsa, diş daşı səbəbindən diş tökülməsi baş verir. Çünki diş daşı ziyanları yalnız səthlə məhdudlaşmır, dərin toxumalara da təsir edir. Diş ətinin geriyə çəkilməsi bakteriyaların daha dərinə keçməsinə imkan yaradır. Bu da periodontoloji problemlərin başlanğıcına səbəb olur. Diş həkimi xidmətləri bu halda müdaxilə üçün zəruridir. Tökülən dişlərin bərpası həm baha, həm də vaxt aparan prosesdir. Halbuki bu zərərlərin qarşısını diş müayinəsi və peşəkar diş təmizləmə ilə almaq mümkün idi.
4. Diş çürüməsi riskinin artması
Diş daşları diş səthində bakteriyaların yapışıb qalmasına səbəb olur. Bu bakteriyalar qida qalıqlarını parçalayaraq turşu ifraz edir. Turşu isə diş minasını zəiflədərək diş çürüməsinə yol açır. Beləliklə, diş daşı və diş çürüməsi arasında birbaşa əlaqə mövcuddur. Fırçalama texnikası zəif olduqda, bu sahələr təmizlənmir və diş ərpi toplanır. Əgər diş ipi istifadəsi də yetərsizdirsə, dişlərdə sərt qatın təmizlənməsi mümkün olmur. Bu qat lövhə formasında bərkidikcə, diş minasının alt qatına nüfuz edir. Nəticədə dişlərdə xırda deşiklər və qaranlıq sahələr yaranır. Diş təmizləmə sonrası diqqət ediləsi məqamlara əməl edilmədikdə, bu proses sürətlənir. Şəkərli qidaların dişlərə təsiri ilə bu zərər daha da artır. Diş müayinəsi və peşəkar diş təmizləmə bu riski minimuma endirə bilər. Amma bu addımlar atılmazsa, ağız və diş sağlamlığı üçün ciddi təhlükələr ortaya çıxır.
Diş daşları necə təmizlənməlidir?
Diş daşları yalnız gündəlik diş fırçalama ilə təmizlənə biləcək sadə bir problem deyil. Onlar sərtləşmiş və yapışqan təbəqə olduğundan xüsusi müalicə və alətlər tələb edir. Bu səbəbdən onların təmizlənməsi üçün həm peşəkar stomatoloji prosedurlar, həm də profilaktik ev üsulları mövcuddur. Aşağıda diş daşlarının təmizlənməsi yolları ətraflı şəkildə izah olunub:
1. Kliniki şəraitdə ultrasəs cihazı ilə təmizləmə
Diş daşları klinik şəraitdə ən effektiv şəkildə ultrasəs diş təmizlənməsi ilə aradan qaldırılır. Bu üsulda yüksək tezlikli titrəyişlər daşları diş səthindən ayırır. Proses zamanı diş minası zədələnmir və xəstə heç bir ağrı hiss etmir. Dişlərin polisajı bu mərhələdən sonra tətbiq olunur. Polisaj diş səthini hamarlaşdıraraq yeni lövhənin yığılmasının qarşısını alır. Növbəti mərhələ isə fluor tətbiqidir. Fluor tərkibli məhlullar diş minasını gücləndirir və çürüməyə qarşı qoruma yaradır. Bu prosedurlar stomatoloji klinikalarda aparılır və nəticələri həm estetik, həm də funksional baxımdan mükəmməldir. Peşəkar diş təmizləmə vasitəsilə dişlərin sağlam görünüşü bərpa olunur. Bu proses adətən anesteziyasız və ağrısız olur. Klinik təmizləmə mütəmadi diş müayinəsi çərçivəsində həyata keçirildikdə diş daşı ziyanları tamamilə aradan qaldırıla bilər.
2. Əl alətləri ilə mexaniki təmizləmə
Diş daşları bəzi hallarda kretuar kimi əl alətləri ilə də təmizlənə bilər. Bu qarmaqvari alətlər diş həkimi tərəfindən diqqətlə istifadə olunur. Dişlərin arası və diş əti xəttinin altı bu texnika ilə təmizlənir. Bu üsul ultrasəs cihazları ilə yanaşı və ya onlardan əvvəl istifadə edilə bilər. Stomatoloji prosedurlar arasında bu metod daha çox dəqiqlik tələb edir. Həkim hər bir dişin ətrafını incəliklə yoxlayaraq daş qalıqlarını çıxarır. Diş minasına zərər vermədən aparıldığı üçün tez-tez tövsiyə olunur. Lakin bu üsul yalnız peşəkar şəxslər tərəfindən tətbiq edilməlidir. Evdə belə alətlərdən istifadə diş minası zədələnməsi riskini artırır. Bu texnika təmizləmə sonrası dişlərin cilalanması ilə tamamlanır. Əldə edilən nəticə uzunmüddətli və effektlidir. Müntəzəm istifadə ilə diş daşı səbəbindən diş tökülməsi kimi fəsadların qarşısı alınır.
3. Evdə diş daşı təmizləmə üsulları
Diş daşları ev şəraitində tam şəkildə təmizlənməsi çətin olsa da, bəzi təbii üsullar vasitəsilə mövcud daşların yumşaldılması və səthdən qismən uzaqlaşdırılması mümkündür. Məsələn, soda və limon suyu qarışığı diş səthini təmizləməyə kömək edir. Lakin bu qarışıq yalnız həftədə bir dəfə istifadə olunmalı və diş minası zədələnməməlidir. Aloe vera gel və çay ağacı yağı bakteriyaların yayılmasını azalda bilər. Duzlu su ilə qarqara sadə, lakin təsirli üsuldur. Digər bir metod olan Hindistan qozu yağı ilə qarqara (oil pulling) da diş əti sağlamlığı üçün faydalıdır. Bununla yanaşı, antibakterial ağız yaxalayıcılar, fluoridli diş məcunları, və gündəlik diş ipi istifadəsi vacibdir. Sərt fırçaların istifadəsi dişlərə zərər verə bilər, buna görə orta sərtlikdə fırçalar tövsiyə olunur. Turşulu qarışıqların tez-tez istifadəsi diş minası zəifləməsi ilə nəticələnə bilər. Bu səbəbdən, evdə yalnız gündəlik gigiyena məqsədilə tədbirlər görülməlidir. Ən təhlükəsiz yanaşma isə stomatoloq nəzarəti altında profilaktikanı davam etdirməkdir.
Diş daşlarının qarşısını necə almaq olar?
Diş daşlarının əmələ gəlməsi hər kəsdə eyni səbəbdən baş verməsə də, bəzi risk faktorlarını idarə edərək bu prosesin qarşısını almaq mümkündür. Müntəzəm və düzgün aparılan ağız baxımı, bakterial lövhənin sərtləşərək daşlaşmasını əngəlləyə bilər. Xüsusilə profilaktik tədbirlər sayəsində bu halın tez-tez təkrarlanmasının qarşısı alınır. Aşağıda bu məqsədlə atıla biləcək effektiv addımları təqdim edirik:
- Düzgün fırçalama texnikasına və tezliyinə əməl edin.
- Diş ipindən və ağız irriqatorlarından müntəzəm istifadə edin.
- Qidalanma vərdişlərinizi dəyişin və diş dostu qidaları seçin.
- Siqaretdən və tütün məhsullarından uzaq durun.
Düzgün fırçalama texnikası və tezliyi
Diş daşlarının qarşısını almaq üçün ilk və ən vacib addım düzgün fırçalama texnikasına əməl etməkdir. Gündə iki dəfə, hər dəfə ən az iki dəqiqə olmaqla dişlərin fırçalanması lövhə yığımını azaldır. Dişlərin bütün səthlərinə – iç, çöl və çeynəmə sahələrinə eyni diqqət göstərilməlidir. Ağzın arxa hissələri də təmizlənməli, fırça bu zonalara rahat çatmalıdır. Diş əti xəttinə paralel hərəkətlər daha təsirli nəticə verir. Elektrikli diş fırçaları bu baxımdan üstünlük təşkil edir. Onlar titrləmə texnologiyası ilə ərpi daha effektiv şəkildə təmizləyə bilir. Fırçanın sərtliyi ağız quruluşuna uyğun seçilməlidir. Çox sərt fırçalar diş minasına zərər verə bilər. Diş məcunu seçimi də fırçalama effektinə təsir edir. Fluorid tərkibli diş pastaları minanı möhkəmləndirərək bakterial yapışmanı azaldır. Bu qaydalara əməl etməklə diş daşı əmələ gəlməsi xeyli dərəcədə ləngidilə bilər. Bu, həm də dişlərin estetik görünüşünü qoruyur.
Diş ipi və ağız irriqatorlarından istifadə
Dişlər arasında yığılan ərp adi fırçalama ilə təmizlənmədikdə diş daşlarının əmələ gəlməsi sürətlənə bilər. Bu səbəbdən diş ipindən gündəlik istifadə çox önəmlidir. Diş ipi iki dişin arasında qalan qida qalıqlarını aradan qaldıraraq lövhə yığımının qarşısını alır. Xüsusilə dar boşluqlarda fırçanın çatmadığı yerləri təmizləmək üçün ideal vasitədir. Bundan əlavə, ağız irriqatorları (su spreyləri) ağızdakı təmizləmə prosesini daha da gücləndirir. Bu cihazlar su təzyiqi ilə ərpi yumşaldır və diş əti altına qədər uzana bilir. Həssas diş əti olanlar üçün ağız irriqatorları zərif, amma effektiv bir alternativ sayılır. Bu alətlər qurğuşunsuz su təzyiqi ilə diş əti sağlamlığını dəstəkləyir. Onların istifadəsi təkrarlanan diş daşı əmələ gəlməsinin qarşısını alır. Diş ipi istifadəsi zamanı doğru texnika ilə hərəkət edilməlidir. İpin diş əti xəttinə sürtülmədən istifadə olunması tövsiyə edilir. Bu vasitələr birlikdə istifadə olunduqda ağız gigiyenası səviyyəsi maksimum olur. Əgər bu vərdişlər həyat tərzinə çevrilərsə, diş daşı riski minimuma enir.
Qidalanma vərdişlərinin təsiri
Diş daşı riski təkcə ağız baxımı ilə deyil, həm də qidalanma vərdişləri ilə bağlıdır. Şəkərli və turşulu qidalar diş səthində bakteriyaların çoxalmasına səbəb olur. Bu bakteriyalar turşu ifraz edərək diş minasını zəiflədir və lövhə formalaşmasını sürətləndirir. Belə qidalar ərpin daşa çevrilməsi prosesini tezləşdirir. Təzə meyvə və tərəvəzlər isə əksinə, tüpürcək ifrazını artırır. Tüpürcək isə ağızdakı bakteriyaları təmizləməkdə təbii vasitədir. Xüsusilə alma, yerkökü və kərəviz kimi lifli qidalar diş səthini mexaniki olaraq təmizləyir. Bu qidalar ağızda pH balansını qoruyaraq, turş mühitin qarşısını alır. Qazlı içkilər və hazır şirniyyatlar isə tam əks təsir göstərir. Qida sonrası ağzı su ilə yaxalamaq turşuluğun təsirini azalda bilər. Suyun bol qəbulu tüpürcək axınını stimullaşdırır. Beləliklə, sağlam qidalanma ağız mühitini tənzimləyərək diş daşlarının yaranma ehtimalını azaldır.
Siqaret və tütün məhsullarının təsiri
Diş daşlarının qarşısını almaq istəyən şəxslər üçün siqaret və tütün məhsullarından uzaq durmaq vacibdir. Bu maddələr ağızda bakterial balansı pozur və lövhə yığımını artırır. Siqaret çəkmək tüpürcək axınını azaldır, bu isə təbii təmizlənmə mexanizmini zəiflədir. Tütün məhsulları diş səthində qəhvəyi ləkələr, sonra isə daşlaşma ilə nəticələnir. Bu proses həm estetik görünüşü, həm də diş sağlamlığını pozur. Diş əti çəkilməsi və iltihab siqaret çəkənlərdə daha çox rast gəlinir. Tütün istifadəsi zamanı ağız qoxusu, həssaslıq və minanın zəifləməsi də müşahidə olunur. Siqaret diş daşı əmələ gəlməsinin sürətini artırır. Tərkibində olan qatranlar diş səthinə yapışaraq lövhənin sərtləşməsinə səbəb olur. Daimi siqaret çəkənlərdə professional təmizləmə daha tez-tez aparılmalıdır. Siqaretin tərgidilməsi ağız mühitini stabilləşdirir və bərpa prosesini sürətləndirir. Diş həkimi məsləhəti ilə dəstək proqramları bu vərdişin buraxılmasında faydalı ola bilər. Siqaretdən imtina həm ümumi sağlamlıq, həm də dişlərin ömrü baxımından önəmlidir.
Diş daşı təmizlənməsi sonrası nələrə diqqət edilməlidir?
Diş daşı təmizlənməsi ağız sağlamlığını bərpa edən effektiv prosedurdur, lakin təmizləmə sonrası davranış bu nəticənin uzunömürlü olması üçün olduqca vacibdir. Əgər doğru baxım aparılmazsa, dişlər yenidən lövhə və daş toplamağa meyilli ola bilər. Bu səbəbdən, təmizlik sonrası dövrdə bəzi sadə, lakin mühüm qaydalara riayət etmək lazımdır. Diş daşı təmizlənməsindən sonra dişlərin və diş ətinin sağlamlığını qorumaq və yenidən daş yaranmasının qarşısını almaq üçün aşağıdakı məqamlara xüsusi diqqət yetirilməlidir:
- Təmizləmədən sonra ilk 1-2 saat ərzində qida və içki qəbulundan çəkinin.
- Çox isti, soyuq və turşulu qidalardan 24 saat müddətində uzaq durun.
- Siqaret və spirtli içkilərdən bir neçə gün müddətində istifadə etməyin.
- Yumşaq tüklü diş fırçası ilə fırçalamağa davam edin.
- Diş fırçalama zamanı kobud hərəkətlərdən qaçın, diş əti xəttinə zərif yanaşın.
- Fluorid tərkibli diş pastası istifadə edin – diş minası güclənməyə kömək edəcək.
- Alkoqol tərkibli olmayan ağız qarqaralarından istifadə edin.
- Təmizlikdən sonra 2-3 gün ərzində diş ipi və ya diş çubuğundan istifadə etməyin.
- Ağız boşluğunda yaranan müvəqqəti həssaslıq normaldır – narahat olmayın.
- Çeynəmə zamanı ön dişlərə çox yük verməyin, yumşaq qidalar seçin.
- Ağızda soyuq hava ilə birbaşa təmasdan çəkinin, xüsusilə qış aylarında.
- Sərt, yapışqan və lifli qidalardan uzaq durun ki, diş əti travma almasın.
- Həkimin tövsiyə etdiyi müayinəyə və növbəti təmizləmə vaxtına mütləq əməl edin.
Diş daşları ilə bağlı tez-tez verilən suallar
H3: Diş daşı təmizlənməsi ağrılıdırmı?
Diş daşı təmizlənməsi adətən ağrısız prosedurdur və əksər hallarda anesteziyaya ehtiyac duyulmur. Həssas diş ətləri olan insanlarda yüngül narahatlıq hiss olunsa da, bu hal keçicidir.
Diş daşlarını evdə təmizləmək doğrudurmu?
Diş daşları ev şəraitində tam şəkildə və təhlükəsiz təmizlənə bilməz. Sərt qatların özbaşına təmizlənməsi diş minasına zərər verə bilər, çünki ağızda daşlaşmış qatı təmizləmək yalnız peşəkar müdaxilə ilə mümkündür.
Diş daşı təmizləndikdən sonra yenidən yaranırmı?
Diş daşı ağız gigiyenasına laqeyd yanaşıldıqda zamanla yenidən əmələ gələ bilər. Diş daşının tez-tez yaranmasının səbəbləri arasında düzgün olmayan fırçalama texnikası və qidalanma vərdişləri yer alır.
Diş daşlarının yaranmaması üçün nə etməliyəm?
Diş daşlarının qarşısını almaq üçün gündəlik ağız baxımı, diş ipi istifadəsi və düzgün fırçalama vacibdir. Bu baxım ilə yanaşı, diş daşları üçün effektiv vasitələrdən istifadə də profilaktika məqsədilə tövsiyə olunur.
Hamiləlikdə diş daşı təmizləməsi təhlükəlidirmi?
Diş daşı hamiləlik dövründə daha tez əmələ gələ bilər və vaxtında təmizlənməsi vacibdir. Həkim nəzarəti altında aparıldıqda bu prosedur təhlükəsizdir və diş daşı hamiləlikdə risklidir? sualına cavab olaraq, düzgün yanaşma ilə heç bir təhlükə yaratmır.
Uşaqlarda diş daşı əmələ gələ bilərmi?
Diş daşları uşaqlarda da əmələ gələ bilər, xüsusilə düzgün fırçalama vərdişləri olmadıqda. Bu halın qarşısını almaq üçün erkən yaşdan mütəmadi stomatoloji müayinələr tövsiyə olunur.
Diş daşı təmizlənməsi dişləri zəiflədir?
Diş daşı təmizlənməsi dişləri zəiflətdiyi düşünülür, lakin əslində bu prosedur dişləri sağlamlaşdırır. Təhlükəsiz şəkildə aparılan təmizləmə tartarla plak arasındakı fərq kimi anlayışları da ortaya qoyur və profilaktikanın vacibliyini göstərir.
Diş daşları periodontitə səbəb ola bilərmi?
Diş daşları diş əti xəstəliklərinin əsas səbəblərindən biridir və vaxtında təmizlənməzsə periodontitə yol aça bilər. Bu vəziyyətin qarşısını almaq üçün diş daşları və parodontoz arasındakı əlaqəni anlamaq önəmlidir.
Diş daşlarının təmizlənməsi nə qədər vaxt aparır?
Diş daşı təmizlənməsi proseduru dişlərdəki daşın miqdarından asılı olaraq 20-40 dəqiqə arasında davam edə bilər. Bu müddət ərzində diş daşının əmələ gəlmə prosesi nəticəsində yaranan sərt qatlar xüsusi cihazlarla aradan qaldırılır.
Təmizləmə üçün neçə vaxtdan bir diş həkiminə getmək lazımdır?
Diş daşlarının yaranmasının qarşısını almaq və mövcud daşları təmizlətmək üçün ildə 1-2 dəfə həkimə müraciət etmək kifayətdir. Bu zaman diş həkiminə nə zaman getməli? sualına cavab olaraq, şəxsi ağız vəziyyətinə əsaslanan dövrlər də müəyyən oluna bilər.
