Tinnitus Nədən Yaranır və Necə Müalicə Olunur?
Tinnitus — ətrafda heç bir səs mənbəyi olmadığı halda insanın qulağında və ya başının içində müxtəlif səsləri hiss etməsi ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Bu səslər cingiltı, uğultu, zümzümə, tıqqıltı və ya siqnal kimi ola bilər və zamanla fərqli intensivliklərdə eşidilə bilər. Bəziləri üçün bu hal keçici olur, bir neçə gün ərzində zəifləyib yoxa çıxır, amma digərləri üçün bu səs illərlə davam edərək xroniki tinnitus halına keçir. Belə hallarda sadəcə bir narahatlıqdan daha artıq problemə çevrilir: yuxusuzluq, stress, emosional gərginlik, diqqət dağınıqlığı və hətta depressiya kimi fəsadlar ortaya çıxır. Tinnitusun səbəbləri çoxşaxəlidir – qulaq içi təzyiq, eşitmə sinirinin zədələnməsi, boyun və çənə gərginliyi, yüksək qan təzyiqi, psixoloji yüklənmələr və COVID-19 kimi infeksiyalar bu vəziyyətin yaranmasına yol aça bilir. Müalicə üsulları isə səbəblə bağlı olaraq dəyişir: kiminsə problemi psixoloji dəstək və səs terapiyası ilə yüngülləşir, bəzilərinə dərman müalicəsi və ya qidalanma rejimi kömək edir, digərləri isə təbiət səsləri, masaj və alternativ üsullarla rahatlıq tapır. Tinnitusla mübarizədə ən önəmli mərhələ onun səbəbini düzgün anlamaq, daha sonra isə insanın həyatına uyğun, fərdiləşdirilmiş bir yanaşma ilə davam etməkdir.
Tinnitus nədir və necə hiss olunur?
Tinnitus — insanın yalnız özü tərəfindən eşidilən, amma ətrafdakılar tərəfindən eşidilməyən səslərin varlığı ilə özünü göstərən duyusal bir haldır. Bu səslər adətən qulaqda və ya başın içində hiss olunur və onların tipi çox dəyişkən ola bilər: bəziləri üçün bu zəif bir zümzümədir, digərləri üçün isə yüksək cingiltı, siqnal səsi və ya motor kimi uğultudur. Bu səs bir qulaqda və ya hər iki qulaqda eşidilə bilər, bəzən isə sanki başın ortasında — bir nöqtədən yayılan səs kimi hiss olunur. Günün gedişində bu səslər zəifləyə və ya güclənə bilər, xüsusilə axşam saatlarında və səssiz mühitlərdə daha çox diqqət çəkir. Bəzi insanlar tinnitus səsini bir dəfə duyduqdan sonra onun yenidən qayıdacağından ehtiyat edir və bu gözləmə hissi özü-özlüyündə narahatlıq yaradır. Boşluqda səs eşitmək, qulaq içi təzyiq və qulaq səsləri ilə müşahidə olunan bu vəziyyət bəzi insanlar üçün sadəcə arxa fon kimi qəbul edilə bilər. Amma xroniki tinnitus yaşayanlarda bu səslər həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir edir: yuxusuzluq başlayır, gündəlik fəaliyyətlərə fokuslanmaq çətinləşir, əsəbilik artır, və nəticədə insan öz normal həyatından uzaqlaşmağa başlayır. Bu səsi başqa heç kim eşitmədiyi üçün ətraf mühit tərəfindən “şişirdilmiş” kimi qavranılması da əlavə bir psixoloji yükə çevrilir. Tinnitusu anlamaq — bu səslərin fiziki olmadığını bilməkdən daha çox, onların psixoloji və emosional təsirini dərk etməkdir.
Tinnitusun formaları: subyektiv və obyektiv
Tinnitus iki əsas formada özünü göstərir: subyektiv və obyektiv tinnitus. Subyektiv tinnitus — ən geniş yayılan və ən çox rast gəlinən formadır. Bu zaman eşidilən səs yalnız həmin şəxsin öz qulağında hiss olunur və ətrafdakılar onu eşidə bilməz. Bu səs insan üçün çox realdır, çünki beynin səsi qəbul edən hissəsi – yəni eşitmə mərkəzi – sanki bir səs varmış kimi siqnal göndərir. Bu, adətən eşitmə sinirinin zədələnməsi, daxili qulaqda hüceyrə itkisi və ya beynin səs siqnallarını düzgün emal edə bilməməsi ilə bağlı olur. Subyektiv tinnitus yaşayanlar çox vaxt “kimsə məni eşitmir, amma mən daima bu səsi eşidirəm” deyirlər və bu, onları həm fiziki, həm də emosional cəhətdən tükədə bilər. Obyektiv tinnitus isə daha nadir hallarda müşahidə olunur. Bu halda qulaqda eşidilən səsin real fiziki mənbəyi olur və xüsusi cihazlarla həkim tərəfindən də eşidilə bilər. Əsasən qulaq borusundakı əzələ spazmları, damarların anormal genişlənməsi və ya qan axınının sürətlənməsi nəticəsində yaranan səs, pasiyentin qulağında ritmik döyüntü və ya mexaniki titrəyiş kimi hiss olunur. Bu tip tinnitus daha az yayılıb, lakin səbəbi fiziki olduğu üçün bəzən müalicəsi də daha aydın və effektiv ola bilir. damarların yaxınlığında baş verən axın səbəbilə həkim tərəfindən də eşidilə bilər.
Davamlı və aralıqlı tinnitus arasındakı fərqlər
Tinnitusun davamlı forması gündəlik və fasiləsiz şəkildə hiss olunan səs təzahürüdür və daha çox xroniki nevroloji və ya eşitmə siniri pozğunluqları ilə əlaqələndirilir, aralıqlı tinnitus isə bəzən ortaya çıxır və müəyyən müddət sonra yox olur; bu, tez-tez stress, fiziki yorğunluq və ya ani təzyiq dəyişiklikləri ilə əlaqələndirilir. Davamlı tinnitus daha ciddi psixoloji təsir göstərsə də, aralıqlı formanın da uzunmüddətli halda xronikaya çevrilmək riski vardır.
Tinnitusun yaranma səbəbləri nədir?
Tinnitusun yaranma səbəbləri düşündüyümüzdən daha çox və müxtəlif ola bilər. Bəzən bu səslər birbaşa qulağın içindəki dəyişikliklərlə bağlı olur, bəzən isə bədənin tamam başqa bir hissəsində baş verən bir pozuntu qulaqda səs kimi “əks-səda” verir. Qulaq kirinin yığılması, eşitmə sinirinin zədələnməsi, boyun gərginliyi, yüksək qan təzyiqi, stress, yuxusuzluq, depresiya, bəzi dərmanların ototoksik təsiri, COVID-19 və hətta sadəcə yaşlanmaya bağlı eşitmə zəifləməsi tinnitusun arxasında dayana bilər. Hər insanın yaşadığı tinnitus təcrübəsi fərqlidir – kiminin səsi güclü, kimininki zəif olur; bəziləri onu ara-sıra hiss edir, bəziləri isə hər an onunla yaşamalı olur. Amma bütün hallarda bu səslər səbəbsiz yaranmır. Onu düzgün anlamaq üçün bəzən sadə bir müayinə, bəzən isə daha dərindən araşdırma tələb olunur.
Qulaq kirinin yığılması və qulaq tıxanıqlığı
Qulaq kirinin funksiyası əslində qoruyucudur – toz, mikroblar və su kimi xarici təsirləri qulaqdan uzaq saxlamağa kömək edir. Amma bu kir çox yığıldıqda, qulaq kanalını bloklayaraq səsin normal keçməsinə mane olur. Nəticədə insan qulağında sanki basqı, qulaq içi təzyiq və aşağı tezlikli uğultu hiss edir. Bəzi hallarda bu hal tinnitus kimi eşidilən səslərə yol aça bilər. Yaxşı xəbər odur ki, bu tip səs pozuntuları çox zaman müvəqqətidir – qulaq düzgün və təhlükəsiz şəkildə təmizləndikdə, bu səslər də sakitləşir.
Güclü səsə məruz qalmaq və eşitmə travmaları
Ən sadə qulaqcıqdan tutmuş, konsert salonundakı güclü səs sistemlərinə qədər hər bir kəskin və ya uzunmüddətli səs təsiri eşitmə hüceyrələrini zədələyə bilər. Bu zədələnmə eşitmə travması adlanır və çox vaxt kəskin tinnitus ilə başlayır. İnsan bir anda qulağında cingiltı və ya uğultu eşidir və o səs bir neçə gün ərzində keçməyə bilər. Bəzən bu travma qalıcı dəyişikliklərə səbəb olur, xüsusilə də bu cür məruz qalma təkrarlanırsa. Qulaq bu səslərdən müdafiəsiz qaldıqda, təkcə tinnitus yox, eşitmə zəifliyi də paralel şəkildə inkişaf edə bilər.
Sinir sistemi və daxili qulaq zədələnməsi
Qulaq təkcə mexaniki orqan deyil – onun işi sinirlərlə və beyinlə sıx şəkildə əlaqəlidir. Bu əlaqə pozulduqda isə tinnitus sanki içimizdə bir xəbərdarlıq siqnalı kimi meydana çıxır. Məsələn, eşitmə sinirinin zədələnməsi, daxili qulaqda tarazlığa cavabdeh olan hissələrin pozulması, Meniere xəstəliyi və ya akustik nevrinoma kimi şişlər qulaqda səs hissinin yaranmasına səbəb ola bilər. Belə hallarda tinnitus sadəcə qulağın problemi deyil — bu, sinir sisteminin kömək çağırışıdır.
Yüksək qan təzyiqi və damar xəstəlikləri
Qan təzyiqi nə qədər yüksəkdirsə, qulaq daxilindəki damarlar bir o qədər gərgin işləyir. Bəzən bu qan axını qulaqda pulsatil tinnitus kimi ritmik və döyüntüyə bənzər səsə çevrilir. Bu tip tinnitus xüsusilə gecələr, səssizlikdə daha çox hiss olunur — insan sanki ürəyinin döyüntüsünü qulağında eşidir. Damar sərtliyi (ateroskleroz) və damar genişlənmələri də bu səsin artmasına səbəb ola bilər. Bu zaman təkcə tinnitus yox, baş ağrısı, başgicəllənmə və ümumi narahatlıq hissi də müşahidə oluna bilər.
Stress, depresiya və yuxusuzluq
Tinnitus hər zaman qulaqda başlayan bir problem olmaya bilər — bəzən beyin, emosiyalar və gündəlik stress bu səslərin yaranmasında daha böyük rol oynayır. Gərginlik, narahatlıq və emosional yüklənmə beynin səs siqnallarını idarə edən bölgələrini “həddindən artıq ayıq” hala gətirir və nəticədə qulaqda olmayan səslər real kimi hiss olunmağa başlayır. Tinnitus və stress arasında çox güclü bir əlaqə var: insan gərgin olduqda səsi daha güclü hiss edir, bu səs artdıqca narahatlıq artır – və beləliklə, fırlanan bir dövr başlayır. Yuxusuzluq da bu vəziyyəti daha da ağırlaşdırır, çünki bədən və beyin istirahət etmədikcə tinnitusun yaratdığı səslər daha çox diqqət çəkir. Uzun müddət davam edən bu hal isə depresiya və emosional tükənmə ilə nəticələnə bilər. Tinnitus bəzən səssizliyin içindəki ən səs-küylü şeyə çevrilir və insan öz içindəki bu səssiz səsə qarşı tək qalır.
Dərmanların yan təsiri (ototoksiklik)
Hər dərman bədənə müsbət təsir göstərmir — bəzilərinin yan təsirləri gözlənilməz olur. Məsələn, aspirin, NSİİ-lər (qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərmanlar), bəzi antibiotiklər (xüsusilə aminoglikozidlər), kemoterapi vasitələri və sidikqovucular (diuretiklər) kimi dərmanlar bəzən ototoksik (qulaq zərərverici) təsir göstərərək tinnitusun yaranmasına və ya artmasına səbəb olur. Xəstələr bu tip dərmanlardan sonra qulaqlarında cingiltı və ya zümzümə hiss etdiklərini bildirirlər. Yaxşı xəbər isə odur ki, bu hallar çox vaxt dərman dayandırıldıqda və ya doz dəyişdirildikdə azalır və ya tamamilə yox olur. Əgər tinnitus dərman qəbulundan sonra başlayıbsa, mütləq bu barədə həkimə məlumat verilməlidir.
Tinnitusun əlamətləri nələrdir?
Tinnitusun ən tanınan əlaməti — qulaqda səs eşitməkdir, halbuki bu səsin heç bir xarici mənbəyi yoxdur. Səslər hər kəsdə fərqli şəkildə təzahür edə bilər: kimisi üçün cingiltı, kimisi üçün uğultu, kimisi üçün isə zəif zümzümə. Səs təkcə bir qulaqda və ya hər iki qulaqda hiss oluna bilər, bəzən isə elə bil ki, başın içində dövr edir. Səslərin gücü və xarakteri gündən-günə və hətta gün ərzində dəyişə bilər. Tinnitus çox zaman sakitlikdə — xüsusilə gecə yuxu zamanı — daha qabarıq hiss olunur və bu da insanın yatmaqda çətinlik çəkməsinə, əsəblərinin pozulmasına və ümumi gərginliyə səbəb olur.
Qulaqda səs, uğultu, cingiltı və ya zümzümə hissi
Bəziləri qulağında zəif bir fon səsi hiss edir, bəziləri isə sanki elektrik xətti yanından keçir, ya da içəridə siqnal səsləri varmış kimi ifadə edir. Tinnitusun səsi bəzən aramla davam edir, bəzən isə ani və intensiv şəkildə ortaya çıxır. Sakit mühitdə, gecə və ya dərin düşüncə anlarında bu səslər daha çox hiss olunur və insanın diqqətini tamamilə özünə çəkə bilir.
Eşitmə zəifliyi və diqqət dağınıqlığı
Tinnitus çox zaman eşitmə zəifliyi ilə yanaşı meydana çıxır. Qulağın içində daimi bir səs eşidən insan eyni zamanda ətraf səsləri daha az eşidir və ya onları qarışıq şəkildə qəbul edir. Bu, həm iş həyatında, həm də sosial münasibətlərdə ciddi çətinliklər yaradır. İnsan bəzən danışan şəxsin sözlərini başa düşməkdə çətinlik çəkir və bunun nəticəsində diqqət dağınıqlığı və emosional narahatlıq yaranır.
Yuxu problemləri və gərginlik
Gecə yatağa uzandığınızda otaqda hər şey susar, amma tinnitusla yaşayan biri üçün səssizlik əksinə daha güclü bir cingiltının başlanğıcıdır. Tinnitus və yuxusuzluq bir-birini qidalandırır: yuxu çatışmazlığı səsləri daha kəskin və dözülməz edir, bu da əsəbləri gərginləşdirir. Beləcə, insan təkcə fiziki deyil, psixoloji cəhətdən də yüklənir. Uzunmüddətli halda bu hal narahatlıq pozuntusu, depresiya və sosial çəkinmə ilə nəticələnə bilər.
Tinnitusun müalicəsi necə aparılır?
Tinnitusun müalicəsi səbəbə yönəlik və simptomları yüngülləşdirici yanaşmaların birləşməsi ilə aparılır. Xəstənin klinik vəziyyətinə uyğun olaraq tibbi müalicə, səs terapiyası, psixoloji dəstək, alternativ üsullar və həyat tərzi dəyişiklikləri tətbiq oluna bilər. Tinnitusun tam müalicəsi hər zaman mümkün olmasa da, düzgün yanaşma ilə səsin şiddəti və təsiri azaldıla, pasiyentin həyat keyfiyyəti yaxşılaşdırıla bilər. Əsas məqsəd — xəstənin bu səslərlə yaşamağa adaptasiyasını dəstəkləmək və əsas səbəbləri nəzarətə almaqdır.
Səbəbə yönəlik tibbi müalicə (qulaq xəstəlikləri, təzyiq və s.)
Əgər tinnitus qulaq kirinin yığılması, qulaq infeksiyası, eşitmə itkisi, yüksək qan təzyiqi və ya endokrin pozğunluq kimi spesifik səbəblərlə bağlıdırsa, ilk addım həmin əsas problemi aradan qaldırmaqdır. Bu zaman qulaq gigiyenasının bərpası, təzyiqin tənzimlənməsi, infeksiyaların müalicəsi və hormonal balansın düzəldilməsi tinnitus simptomlarının azalmasına səbəb ola bilər.
Səs terapiyası və psixoloji dəstək
Səs terapiyası – tinnitus səsini maskalamaq və ya ona qarşı beyində adaptasiya yaratmaq məqsədilə arxa fonda zərif və davamlı səslərin istifadəsinə əsaslanır. Bu metod eşitmə cihazları və ya xüsusi “white noise” generatorları vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Eyni zamanda psixoloji dəstək, xüsusilə kognitiv davranış terapiyası (CBT) vasitəsilə pasiyentin tinnitusla bağlı narahatlığı azaldılır, stress və yuxusuzluq kimi ikinci dərəcəli problemlər nəzarət altına alınır.
Təbii üsullar: masaj, qidalanma və bitki dəstəkli yanaşmalar
Tinnitusun təsirini azaltmaq üçün baş-boyun masajları, qan dövranını yaxşılaşdıran qidalar və iltihabı azaldan bitki tərkibli çaylar dəstək rolunu oynaya bilər. Zəncəfil, Ginkgo biloba, qızılcıq ekstraktı və magneziumla zəngin rasion bəzi insanlarda simptomların yüngülləşməsinə kömək edir. Bu üsullar əsas müalicəni əvəz etməsə də, ümumi rifah halını gücləndirə bilər.
Antidepressant və sedativlərin rolu
Tinnitusla yanaşı depressiya, panik pozuntu və yuxusuzluq halları müşahidə olunursa, bəzi hallarda antidepressant və ya yüngül sedativ preparatlar həkim tərəfindən təyin oluna bilər. Bu dərmanlar səsə qarşı həssaslığı azaltmaq və emosional tarazlığı bərpa etmək məqsədi daşıyır, lakin uzunmüddətli istifadədən öncə risk-fayda nisbəti qiymətləndirilməlidir.
Tinnitusla yaşamağa kömək edən gündəlik tövsiyələr
Tinnitusun tamamilə aradan qalxmadığı hallarda pasiyentə gündəlik vərdişlərə diqqət yetirmək tövsiyə olunur: yuxu rejiminin qorunması, kofein və nikotindən uzaq durmaq, fiziki aktivlik, səssiz mühitlərdən qaçınmaq və sakitləşdirici musiqi dinləmək faydalı ola bilər. Həmçinin, stresin idarə olunması üçün nəfəs məşqləri və meditasiya da effektiv dəstək vasitəsidir.
Tinnitusa qarşı profilaktik tədbirlər nələrdir?
Tinnitusun qarşısını almaq, xüsusilə risk altında olan şəxslər üçün mümkündür və bu, əsasən qulaq sağlamlığının qorunması və ümumi həyat tərzinin düzgün idarə olunması ilə bağlıdır. Profilaktik tədbirlər arasında yüksək səsdən qorunmaq, stressi minimuma endirmək, düzgün yuxu rejimi, sağlam qidalanma və qulaq gigiyenasına riayət etmək əsas yer tutur. Hər bir fərd bu tədbirləri gündəlik həyatına daxil etməklə tinnitusun yaranma və ya şiddətlənmə ehtimalını azalda bilər.
Yüksək səsdən uzaq durmaq
Qulaq sağlamlığını qorumağın əsas yollarından biri yüksək səsə məruz qalmamaqdır. Davamlı və ya ani güclü səslər — konsertlər, sənaye səsi, qulaqcıqla yüksək səslə musiqi dinləmək – daxili qulaqda zədələnməyə və nəticə etibarilə tinnitusun yaranmasına səbəb ola bilər. Eşitmə qoruyucularından istifadə və səs səviyyəsinin nəzarətdə saxlanılması bu baxımdan mütləqdir.
Stressin idarə olunması
Stress, tinnitusun yaranmasını və mövcud halın pisləşməsini stimullaşdıra bilər. Xroniki emosional gərginlik beyin fəaliyyətini dəyişdirərək səsə qarşı həssaslığı artırır. Bu səbəblə stress menecmenti – nəfəs məşqləri, meditasiya, gündəlik fiziki fəaliyyət və sosial dəstək – həm profilaktika, həm də simptomların yüngülləşdirilməsi baxımından əhəmiyyətlidir.
Yuxu rejiminin tənzimlənməsi və fiziki aktivlik
Keyfiyyətli və yetərli yuxu, sinir sistemi funksiyalarının normallaşmasına və bədənin bərpasına imkan yaradır, bu da tinnitusun şiddətini azalda bilər. Həmçinin müntəzəm fiziki aktivlik — yürüş, yoga, üzgüçülük və ya digər məşqlər – qan dövranını yaxşılaşdırır, beyin və qulaq damarlarını dəstəkləyərək ümumi sağlamlıq fonunu gücləndirir.
Qulaq gigiyenasına diqqət
Qulaq kanalının gigiyenası – xüsusilə qulaq kirinin təbii şəkildə çıxmasına mane olmayacaq formada – tinnitusun yaranmasının qarşısını almağa kömək edir. Qulaq çubuqları ilə dərin təmizləmələrdən çəkinmək və gigiyena məqsədilə yalnız həkim nəzarətində təmizləmə aparmaq daha təhlükəsizdir. Eyni zamanda, tez-tez suya girən şəxslərin qulaq infeksiyalarından qorunması üçün tədbir görməsi tövsiyə olunur.
Tinnitus haqqında tez-tez verilən suallar hansılardır?
Tinnitus barədə həm həkimlərə, həm də audioloqlara tez-tez ünvanlanan suallar mövcuddur. Bu suallar adətən tinnitusun təhlükəli olub-olmaması, müalicə imkanları, yaşla və digər xəstəliklərlə əlaqəsi, həmçinin gündəlik həyatla uyğunlaşdırılması ilə bağlı olur. Aşağıda geniş yayılmış suallara peşəkar cavabları təqdim edirik.
Tinnitus keçici ola bilərmi?
Bəli, tinnitus bəzi hallarda keçici xarakter daşıya bilər. Məsələn, qulaq kirinin yığılması, yüksək səsə qısa müddətli məruz qalma və ya yüngül infeksiyalar fonunda yaranan tinnitus adətən səbəb aradan qalxdıqdan sonra 1–2 həftə ərzində keçir. Lakin səsin davamlı olması və eşitmə pozğunluğu ilə müşayiət olunması halında həkimə müraciət vacibdir.
Tinnitus üçün hansı mütəxəssisə müraciət edilməlidir?
Tinnitus diaqnostika və müalicəsində ilkin olaraq audioloq və ya LOR (otolarinqoloq) mütəxəssisinə müraciət etmək tövsiyə olunur. Əgər eşitmə testləri və qulaq müayinəsi nəticəsində nevroloji və ya psixoloji səbəb ehtimal edilərsə, xəstə nevroloq, psixoloq və ya kardioloq kimi digər mütəxəssislərə yönləndirilə bilər.
Tinnitus yaşla əlaqədardırmı?
Tinnitus yaş artdıqca daha çox müşahidə olunur, çünki yaşla əlaqəli eşitmə zəifləməsi (presbiakuziya) və sinir sistemində degenerativ dəyişikliklər bu vəziyyətin yaranmasını asanlaşdırır. Ancaq bu, yalnız yaşlılara xas deyil — gənclərdə də yüksək səsə məruz qalma, stress və travma səbəbilə tinnitus inkişaf edə bilər.
Qulaqda cingiltı təhlükəlidirmi?
Tinnitus özü həyati təhlükə yaratmır, lakin bəzən onun altında yatan səbəb ciddi ola bilər (məsələn, damar anomaliləri, sinir şişləri və ya yüksək təzyiq). Bundan əlavə, uzunmüddətli və güclü tinnitus yuxusuzluq, depresiya və sosial izolyasiya kimi ikinci dərəcəli psixoloji təsirlərə səbəb ola bilər.
Tinnitus və eşitmə aparatı istifadəsi
Əgər tinnitus eşitmə itkisi ilə müşayiət olunursa, eşitmə cihazları səs eşitməni bərpa etməklə yanaşı tinnitus səslərinin maskalanmasına da yardımçı olur. Müasir eşitmə aparatlarında xüsusi “tinnitus masklayıcı funksiyalar” mövcuddur və bu cihazlar səs terapiyasını dastəkləyə bilər.
Tinnitus və depressiya arasında əlaqə varmı?
Bəli, tinnitus və depressiya arasında ikitərəfli əlaqə mövcuddur. Tinnitusun yaratdığı davamlı narahatlıq və yuxu pozuntuları emosional gərginlik yarada bilər. Əks halda, depressiv fon da beyində səs siqnallarına həssaslığı artıraraq tinnitusun daha qabarıq hiss olunmasına səbəb ola bilər. Belə hallarda psixoloji dəstək vacibdir.
Tinnitus və COVID-19 əlaqəsi varmı?
Bəzi tədqiqatlar COVID-19 infeksiyası sonrası tinnitusun başlama ehtimalının artdığını göstərmişdir. Bu, virusun eşitmə sinirlərinə təsiri, qan dövranı pozğunluqları və ya immun sistem reaksiyası ilə izah edilir. Həmçinin pandemiya dövründə artan stress və narahatlıq da bu vəziyyəti gücləndirən amil ola bilər.
Hamiləlik zamanı tinnitus yarana bilərmi?
Hamiləlik dövründə hormonal dəyişikliklər, qan həcminin artması və təzyiq dalğalanmaları nəticəsində bəzi qadınlarda tinnitus müşahidə oluna bilər. Bu vəziyyət çox vaxt doğuşdan sonra geriləyir, lakin simptomlar davam edərsə, hamiləlik dövrünə uyğun müalicə üsulları tətbiq olunmalıdır.
Tinnitus hansı hallarda əməliyyat tələb edir?
Tinnitusun müalicəsində əməliyyat çox nadir hallarda tətbiq olunur. Yalnız tinnitusun səbəbi qulaqda və ya beyində yerləşən fiziki bir kütlə (məsələn, akustik nevrinoma) olduqda və ya ağır damar anomaliləri müəyyən edildikdə cərrahi müdaxilə gündəmə gəlir. Adi hallarda müalicə konservativ üsullarla aparılır.
Evdə tinnitusun təsirini necə azaltmaq olar?
Evdə tinnitusla mübarizə üçün səs terapiyasına uyğun arxa fon səsləri (ağ səs, təbiət səsləri), meditasiya, nəfəs məşqləri və stress menecmenti üsulları faydalı ola bilər. Qulaqcıqla musiqi dinləmək, kofeindən uzaq durmaq, yuxu rejimini normallaşdırmaq və baş-boyun masajları da əlamətlərin azalmasına yardımçı ola bilər.
