Bədənimizin düzgün işləməsi üçün vitaminlər həyati əhəmiyyət daşıyır. Vitamin çatışmazlığı orqanizmdə müxtəlif xəstəliklərin yaranmasına, həyat keyfiyyətinin aşağı düşməsinə və gündəlik fəaliyyətimizin zəifləməsinə səbəb ola bilər. Bu problem qeyri-balanslı qidalanma, həddindən artıq emal olunmuş qidaların qəbulu, bəzi dərman preparatlarının istifadəsi və ya müxtəlif xroniki xəstəliklər nəticəsində baş verə bilər. Vitamin çatışmazlığı simptomları fərqli formalarda üzə çıxır: yorğunluq, dəridə dəyişikliklər, dırnaq və saç problemləri, tez-tez infeksiyalara yoluxma kimi.
Bəzən insanlar bu əlamətləri normal yorğunluq və ya stresslə əlaqələndirir və problemin kökündə vitamin əskikliyi əlamətləri dayandığını düşünmürlər. Halbuki vaxtında aşkarlanmayan vitamin azlığı vəziyyəti daha ciddi sağlamlıq pozğunluqlarına gətirib çıxara bilər. Orqanizmdə ən çox rast gəlinən çatışmazlıqlar arasında B12 vitamini çatışmazlığı, D vitamini çatışmazlığı, C vitamini əlamətləri kimi halları qeyd etmək olar.
Bu yazıda saglamyasha.az oxucuları üçün vitamin çatışmazlığının ən çox rast gəlinən 7 əsas əlamətini ətraflı izah edəcəyik.
1. Uzun müddətli yorğunluq
Vitamin çatışmazlığı uzun müddətli yorğunluq hissinin ən əsas səbəblərindən biridir. Vitamin çatışmazlığı simptomları arasında B1, B12 və C vitaminlərinin əksikliyi nəticəsində yaranan daimi halsızlıq ön plandadır. B12 vitamini çatışmazlığı beyində enerji istehsalını azaldır, bu da həm fiziki, həm də zehni yorğunluğa səbəb olur. Yorğunluq və vitamin əskikliyi birlikdə zehni bulanıqlıq, diqqət əskikliyi, başgicəllənmə və intellektual fəaliyyətin zəifləməsi ilə özünü göstərə bilər. Xroniki yorğunluq vitamin əlaməti olan şəxslərdə gündəlik həyat keyfiyyəti nəzərəçarpacaq dərəcədə azalır. Enerji çatışmazlığı həmçinin qida əlavələri və vitamin balansı mövzusunda da diqqətli olmağı tələb edir. B1 vitamini taxıl məhsulları, ət və süd məhsullarında, B12 vitamini isə qırmızı ət, balıq və yumurtada bol miqdarda olur. Vitamin əlavələri haqqında düşünmək üçün ilk növbədə həkimə müraciət edilməlidir. Vitamin səviyyəsinin ölçülməsi yorğunluğun səbəbini dəqiqləşdirmək üçün vacibdir. Sağlamlığın qorunmasında təbii vitamin mənbələri prioritet olmalıdır. Əgər uzunmüddətli yorğunluq davam edirsə, gündəlik vitamin ehtiyacı nəzərə alınmalıdır. Beləliklə, sağlam həyat və vitaminlər arasında sıx bir əlaqə olduğu üçün bədən ehtiyaclarını düzgün təmin etmək vacibdir.
2. Dırnaq və saç problemləri
Vitamin çatışmazlığı dırnaq və saç problemlərinin əsas səbəblərindən biridir. Vitaminlər və dəri problemləri ilə birbaşa əlaqəli olan biotin (B7 vitamini) əskikliyi dırnaqların tez qırılmasına və saçların tökülməsinə səbəb olur. Həmçinin, saçlarda qırılma, cansızlıq və dəridə kəpəklənmə kimi əlamətlər vitamin əskikliyi əlamətləri sırasına daxildir. Dırnaq qırılması da vitamin əlaməti olaraq görünür və tez-tez biotin əskikliyinə işarə edir. Qidalanmada vitamin əhəmiyyəti bu baxımdan çox böyükdür. Yulaf, yumurta, qoz və paxlalılar biotinlə zəngin qidalardır. Təbii vitamin mənbələri ilə qidalanmaq saç və dırnaq sağlamlığını qorumaq üçün vacibdir. Multivitamin istifadəsi isə yalnız həkim tövsiyəsi ilə edilməlidir. Biotin çatışmazlığı həmçinin idmançılar üçün vitamin tələbatı mövzusunda da xüsusi diqqət tələb edir. Nəticə olaraq, vitamin azlığına görə xəstəliklər arasında saç və dırnaq problemləri çox rast gəlinir. Buna görə də, sağlam saç və dırnaqlar üçün sağlam qidalanma və vitaminlər vacib rol oynayır.
3. Sümük ağrıları
Vitamin çatışmazlığı sümük ağrılarının əsas səbəblərindən biridir. Sümük ağrısı D vitamini çatışmazlığı nəticəsində yaranır və çox vaxt osteoporoz riski ilə nəticələnə bilər. D vitamini çatışmazlığı bədəndə kalsiumun düzgün sorulmasını pozur, bu da sümük kütləsinin zəifləməsinə gətirib çıxarır. Balıq, yumurta, süd məhsulları və günəş işığı Vitamin D ilə günəş işığı əlaqəsinin əsas təbii mənbələridir. Xüsusilə qışda vitamin ehtiyacı artdığı üçün D vitamini səviyyəsinə diqqət yetirilməlidir. Vitamin balansı necə qorunur sualına cavab olaraq, düzgün günəş qəbul etmək və D vitamini zəngin qidaları artırmaq əsas addımlardandır. Sümük ağrıları vitaminlərlə immunitet gücləndirmə mövzusunda da vacib ipucu ola bilər. D vitamini çatışmazlığı həmçinin hormonal balansa təsir edə bilər. Qida əlavələri və vitamin balansı bu baxımdan önəmlidir. Vitamin çatışmazlığının qarşısının alınması üçün günəş vannası və zəngin qidalanma vacibdir. Vitamin çatışmazlığı müalicəsi zamanı D vitamini əlavələri istifadə edilə bilər. Mineral və vitamin fərqləri də sümük sağlamlığı üçün diqqətə alınmalıdır.
4. Əzələ zəifliyi
Vitamin çatışmazlığı əzələ zəifliyinin ən əsas səbəblərindən biri kimi qəbul edilir. Vitamin çatışmazlığı simptomları arasında əzələlərdə tonusun azalması və tez yorulma halları da var. D vitamini çatışmazlığı bədənin kalsium və fosfor balansını pozaraq əzələlərdə güc itkisinə səbəb olur. Əzələ zəifliyi B12 vitamini çatışmazlığı ilə də əlaqələndirilə bilər, çünki B12 sinir sistemi fəaliyyətində mühüm rol oynayır. Əzələ ağrısı və vitamin əlaqəsi xüsusilə yaşlı insanlarda daha çox müşahidə olunur. İdmançılar üçün vitamin tələbatı da əzələ performansına birbaşa təsir edir. Əgər idmanla məşğul olan birisinizsə, mütləq gündəlik vitamin ehtiyacını qarşılamalısınız. Əks halda, bədəndə əzələ spazmları və kramplar yarana bilər. Əzələlərdə yaranan zəiflik qışda vitamin ehtiyacı artanda daha da güclənə bilər. Vitamin çatışmazlığının qarşısının alınması üçün D vitamini səviyyəsinin qorunması vacibdir. Əzələ zəifliyi olan şəxslərdə qida əlavələri və vitamin balansı düzgün tənzimlənməlidir. Təbii vitamin mənbələri olan qidalar (balıq, yumurta sarısı, süd) qidalanmada artırılmalıdır. Əgər simptomlar davam edirsə, vitamin səviyyəsinin ölçülməsi mütləq aparılmalıdır. Əzələ zəifliyinin səbəbi yalnız idman çatışmazlığı deyil, həm də sağlam qidalanma və vitaminlər əlaqəsinin pozulması ola bilər. Beləliklə, sağlam həyat və vitaminlər harmoniyasında bədənin güclü və çevik qalması üçün doğru vitamin tarazlığı mühümdür.
5. Dildə və dəridə çatlar
Vitamin çatışmazlığı ağız ətrafında, dildə və dəridə çatların yaranmasına səbəb ola bilər. Vitamin əskikliyi əlamətləri arasında xüsusilə B2 (riboflavin), B3 (niacin) və B6 vitaminlərinin çatışmazlığı ilə əlaqədar ağızda yaralar və çatlar qeyd edilir. Dəri quruluğu vitamin əskikliyi nəticəsində daha da kəskinləşə bilər. Vitaminlər və dəri problemləri birbaşa əlaqəlidir və çatlamış, qızarmış dəri C vitamini əlamətləri arasında da görünə bilər. C vitamini kollagen istehsalını dəstəklədiyi üçün dəridə elastiklik azalırsa, bu, C vitamini azlığının göstəricisidir. Dildə yanma, qızarma, ağrı və çatlar B12 vitamini çatışmazlığı zamanı çox tez-tez müşahidə edilir. Xroniki yorğunluq vitamin əlaməti olan şəxslərdə də ağız selikli qişasında dəyişikliklər müşahidə edilə bilər. Qidalanmada vitamin əhəmiyyəti bu baxımdan çox vacib rol oynayır. Təbii qidalarla (yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, sitrus meyvələri) təbii vitamin mənbələri əldə etmək mümkündür. Unutmayın ki, əgər ağızda davamlı çatlar yaranırsa, vitamin səviyyəsinin ölçülməsi vacib addımdır. Vitamin çatışmazlığının qarşısının alınması üçün zəngin və balanslı qidalanmaq lazımdır. Multivitamin istifadəsi isə yalnız həkim məsləhəti ilə aparılmalıdır. Dəridə və dildə olan bu dəyişikliklər sağlam həyat tərzində vitaminlərin rolu baxımından vacib siqnallardır. Qışda vitamin ehtiyacı artdığı üçün bu mövsümdə simptomlar daha aydın görünə bilər.
6. Görmə problemləri
Vitamin çatışmazlığı görmə problemlərinə səbəb ola bilər və xüsusilə A vitamini əksikliyi ilə əlaqələndirilir. Görmə zəifləməsi A vitamini çatışmazlığının ən klassik simptomlarından biridir. A vitamini gözün tor qişasında işıq qəbul edən hüceyrələrin sağlamlığında vacib rol oynayır. Vitamin əskikliyi əlamətləri arasında gecə görməsinin zəifləməsi (gecə korluğu) əsas göstəricidir. Göz quruluğu, gözlərin tez yorulması da vitamin çatışmazlığı simptomları sırasına daxildir. Əgər vaxtında tədbir görülməzsə, bu problem daha ciddi görmə itkilərinə səbəb ola bilər. Vitaminlərlə xəstəliklərin qarşısını almaq üçün A vitamininin normal səviyyədə saxlanılması vacibdir. Ət, süd, yumurta və narıncı rəngli tərəvəzlər (yerkökü, balqabaq) təbii vitamin mənbələri arasında yer alır. Sağlam qidalanma və vitaminlər göz sağlamlığının qorunmasında əvəzolunmaz rol oynayır. Vitamin səviyyəsinin ölçülməsi göz sağlamlığını qorumaq baxımından həkim tərəfindən mütəmadi yoxlanmalıdır. Vitamin azlığına görə xəstəliklər arasında korluq və ciddi göz infeksiyaları da vardır. Əgər belə simptomlar varsa, mütləq gündəlik vitamin ehtiyacı qarşılamaq üçün tədbirlər görülməlidir.
7. Tez-tez infeksiyalara yoluxmaq
Vitamin çatışmazlığı tez-tez infeksiyalara yoluxmanın əsas səbəblərindən biridir. İmmunitet zəifləməsi vitamin problemi nəticəsində baş verə bilər və bu vəziyyət orqanizmin xarici təsirlərə qarşı müqavimətini azaldır. Vitamin çatışmazlığı simptomları arasında tez-tez qrip, soyuqdəymə, bronxit kimi xəstəliklərə tutulmaq geniş yayılıb. Xüsusilə C vitamini əlamətləri bədənin immun cavabını zəiflədə bilər. Vitaminlərlə immunitet gücləndirmə üçün C, D və A vitaminlərinin düzgün qəbul edilməsi vacibdir. C vitamini meyvələrdə (portağal, limon, kivi) və tərəvəzlərdə bol miqdarda olur. Qida əlavələri və vitamin balansı düzgün qurulmadıqda infeksiyalara qarşı müqavimət zəifləyir. Sağlam həyat və vitaminlər bədənin immun sisteminin aktivliyini təmin edir. Vitamin çatışmazlığının qarşısının alınması üçün mövsümə uyğun qidalanmaq önəmlidir. Təbii vitamin mənbələri orqanizmi təbii şəkildə qorumaq üçün idealdır. Multivitamin istifadəsi həkim məsləhəti ilə infeksiya riskini azalda bilər. Bağırsaq sağlamlığı və vitaminlər də immun sistemin güclənməsində mühüm rol oynayır. Sağlam bağırsaq florası vitaminlərin daha yaxşı sorulmasını təmin edir. Gündəlik vitamin ehtiyacı qarşılanmadıqda bədənin təbii müdafiəsi zəifləyir.
Nəticə olaraq, vitamin çatışmazlığı bədənin bir çox vacib funksiyalarına mənfi təsir göstərir. Yorğunluqdan tutmuş görmə zəifliyinə, dırnaq və saç problemlərindən tez-tez infeksiyalara qədər müxtəlif simptomlar ortaya çıxa bilər. Bu problemlərin qarşısını almaq üçün balanslı qidalanmaq, təbii vitamin mənbələri ilə orqanizmi dəstəkləmək və lazım olduqda vitamin səviyyəsinin ölçülməsi üçün həkimə müraciət etmək vacibdir. Sağlam bir həyat üçün saglamyasha.az komandası olaraq sizə mütəmadi vitamin balansınıza diqqət etməyi tövsiyə edirik.
