Ürək revmatizması insan sağlamlığı üçün ciddi nəticələr doğura bilən, vaxtında aşkarlanmadıqda xroniki ürək xəstəlikləri ilə nəticələnə bilən bir vəziyyətdir. Bu xəstəlik xüsusilə boğaz infeksiyası sonrası ürək ağrısı, revmatik qızdırma və ürək qapaqlarının zədələnməsi kimi hallar zamanı özünü göstərir. Bir çox insan revmatizm xəstəliyi ilə əlaqəni yalnız oynaq ağrıları ilə məhdudlaşdırsa da, əslində revmatik xəstəliklər arasında ürəkdə revmatizm ağrısı və ürək ritm pozuntusu da geniş yayılmışdır.
Bu yazıda ürək revmatizması nədir, ürək revmatizmasının əlamətləri, revmatizmanın təsiri kimi mühüm mövzulardan bəhs ediləcək. Məqalədə həmçinin streptokok infeksiyası və ürək arasındakı əlaqə, revmatizmaya qarşı antibiotik müalicəsi, revmatik atakların qarşısını necə almaq olar, revmatik xəstəliyin səbəbləri və revmatizmanın diaqnozu necə qoyulur kimi suallara cavab veriləcək.
Əgər siz və ya yaxınlarınızda revmatizmanın ilkin mərhələsi, ürək qapağında sızma və ya revmatizm sonrası nəfəs darlığı kimi əlamətlər varsa, bu məqalə sizin üçün faydalı ola bilər. Ürək sağlamlığı üçün vaxtında tədbir görmək, revmatizm zamanı nə etməli, ürəkdə revmatizmin müalicəsi, uşaqlarda ürək xəstəlikləri və revmatik xəstələr üçün qidalanma barədə məlumatlanmaq istəyirsinizsə, bu yazını mütləq oxuyun.
Ürək revmatizması nədir?
Ürək revmatizması adətən boğaz infeksiyası sonrası ürək ağrısı və ya streptokok infeksiyası və ürək əlaqəsi nəticəsində inkişaf edən ciddi bir revmatik xəstəlik növüdür. Bu vəziyyət əsasən A qrupu streptokok bakteriyalarının törətdiyi boğaz infeksiyalarının vaxtında və düzgün müalicə olunmaması nəticəsində ortaya çıxır. Nəticədə, bədəndə yaranan immun cavab ürəyə hücum edərək ürək qapaqlarında zədələnmə və iltihabi proseslərə səbəb olur.
Ən çox 5-15 yaş arası uşaqlarda ürək xəstəlikləri şəklində ortaya çıxan kəskin revmatizm tədricən xroniki ürək xəstəlikləri halını ala bilər. Revmatik proseslər ürək qapaqlarının zədələnməsi, ürək qapaqlarında revmatik dəyişiklik və ürək qapağında sızma kimi problemlərə yol aça bilər.
Revmatizmanın ürəyə təsiri səbəbilə bəzi hallarda revmatizm sonrası nəfəs darlığı, revmatizmanın ilkin mərhələsi və ya ürək revmatizmasında istifadə olunan dərmanlar ilə uzunmüddətli müalicə tələb oluna bilər. İnfeksiya sonrası inkişaf edən bu xəstəlik həmçinin revmatizmaya qarşı antibiotik müalicəsi ilə erkən mərhələdə nəzarət altına alına bilər.
Ürək revmatizmasının əsas səbəbləri nələrdir?
Ürək revmatizması yalnız bir səbəbdən yaranmır, əksinə bir neçə əsas faktorun təsiri ilə inkişaf edir. Xüsusilə boğaz infeksiyalarının vaxtında və düzgün müalicə olunmaması, immun sistemin anormal reaksiyası və genetik meyillilik xəstəliyin başlanğıcında mühüm rol oynayır. Eyni zamanda, sosial və ətraf mühit amilləri, zəif tibbi nəzarət və maarifləndirmənin azlığı da bu riski artırır. Aşağıda ürək revmatizmasının əsas səbəbləri barədə ətraflı məlumat verilir.
- Streptokok infeksiyalarının düzgün müalicə olunmaması
- Zəif immun sistemi və anormal immun reaksiyalar
- Boğaz infeksiyalarının tez-tez təkrarlanması
- Genetik meyillilik və ailəvi faktorlar
- Sosial və ətraf mühit amilləri
Streptokok infeksiyalarının düzgün müalicə olunmaması
Ürək revmatizması əksər hallarda A qrupu streptokok bakteriyalarının yaratdığı boğaz infeksiyası nəticəsində meydana gəlir. Bu bakteriyalar angina və qırmızı atəş kimi xəstəliklərə səbəb olur. Əgər bu infeksiyalar vaxtında və düzgün şəkildə antibiotiklərlə müalicə olunmazsa, bədəndə immun sistemin həddindən artıq reaksiyası baş verə bilər. Bu reaksiyalar nəticəsində ürək toxumaları zədələnir və revmatik ürək xəstəliyi inkişaf edir. Boğaz infeksiyası sonrası ürək ağrısı bu vəziyyətin ilkin xəbərçisi ola bilər. Bəzi hallarda infeksiya o qədər yüngül olur ki, pasiyentlər onu ciddi qəbul etmir. Nəticədə revmatizmanın ürəyə təsiri başlayır və ürək qapaqlarında zədələnmə yaranır. Bu zədələnmə ürək qapağında sızma, qapaqların daralması kimi problemlərlə müşayiət olunur. Revmatizm xəstəliyi bu formada gizli şəkildə inkişaf edərək, xroniki ürək xəstəlikləri riskini artırır. Əsas təhlükə ondan ibarətdir ki, xəstəlik çox zaman gec mərhələdə aşkarlanır. Bu səbəblə revmatizmanın diaqnozu necə qoyulur sualı önəm kəsb edir. Streptokok infeksiyası və ürək arasındakı bu bağın ciddiliyi həkimlər tərəfindən daim vurğulanır.
Zəif immun sistemi və anormal immun reaksiyalar
Ürək revmatizması həm zəif immun sistemi, həm də autoimmun reaksiyalar səbəbindən inkişaf edə bilər. Zəif immun sisteminə malik şəxslər, xüsusilə uşaqlar və yaşlılar streptokok infeksiyası ilə qarşılaşdıqda onu vaxtında və effektiv şəkildə məhv edə bilmirlər. Nəticədə infeksiya orqanizmdə daha uzun müddət qalaraq revmatizm xəstəliyi riskini artırır. Digər tərəfdən, immun sistem həddindən artıq reaksiya verərək bakteriyaya bənzər zülalları daşıyan ürək toxumalarına da hücum edə bilər. Bu zaman revmatizmanın ürəyə təsiri baş verir və revmatik ürək xəstəliyi formalaşır. Bu vəziyyətə autoimmun reaksiya deyilir və xəstəliyin patogenezində əsas rol oynayır. Zəif və ya düzgün tənzimlənməyən immun sistem ürək qapaqlarının zədələnməsi, iltihab, qapaq qalınlaşması və ürək qapağında sızma ilə nəticələnə bilər. Eyni zamanda, vitamin çatışmazlığı, xroniki yorğunluq, stress, digər infeksiyalar və qidalanma pozuntuları da immun sistemin zəifləməsinə səbəb ola bilər. Bu hallarda boğaz infeksiyası sonrası ürək ağrısı riski əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlir. Uşaqlarda ürək xəstəlikləri və revmatizmanın ilkin mərhələsi bu zəiflik fonunda daha tez inkişaf edə bilər. Belə vəziyyətlərdə revmatizmaya qarşı antibiotik müalicəsi həm infeksiyanı, həm də immun pozuntunu nəzarətdə saxlamaq üçün əhəmiyyətlidir.
Boğaz infeksiyalarının tez-tez təkrarlanması
Ürək revmatizması xüsusilə tez-tez təkrarlanan boğaz infeksiyalarından sonra inkişaf edə bilər. Uşaqlar və yeniyetmələr arasında bu infeksiyalar daha geniş yayılmışdır. Uşaqlarda revmatik xəstəlik riski bu səbəbdən daha yüksək olur. Təkrarlanan infeksiyalar immun sistemi yorur və daha güclü reaksiyalar doğurur. Bu da revmatizmanın ürəyə təsiri riskini artırır. Xüsusilə boğaz ağrısından sonra ürək problemi yaşayan şəxslərdə diqqətli yanaşma vacibdir. Bu təkrarlanan hallar nəticəsində revmatizmanın simptomları və səbəbləri aydın şəkildə özünü göstərməyə başlayır. Məhz buna görə revmatizmanın diaqnostikası gecikmədən aparılmalıdır. Revmatik qızdırma və ürək arasında əlaqə bu vəziyyətlərdə daha bariz olur. Boğaz infeksiyası keçmiş şəxslərdə ürəkdə revmatizm ağrısı kimi şikayətlər uzunmüddətli olaraq qala bilər. Bu səbəblə həkimlər streptokok infeksiyası olan şəxslərin tam sağaldığından əmin olmalıdır. Erkən mərhələdə infeksiyanın qarşısını almaqla bu xəstəliyindən qorunma yolları da aktivləşdirilmiş olur.
Genetik meyillilik və ailəvi faktorlar
Ürək revmatizması bəzi insanlarda genetik meyillilik nəticəsində daha asan inkişaf edə bilər. Elmi araşdırmalar göstərir ki, bəzi HLA (human leukocyte antigen) genlərinə sahib şəxslər revmatizm xəstəliyi riskinə daha çox məruz qalır. Ailəsində revmatik xəstəliklər və ya revmatik ürək xəstəliyi olanlarda bu risk daha yüksək ola bilər. Genetik faktorlar immun sistemin streptokok bakteriyalarına necə reaksiya verdiyini müəyyənləşdirə bilər. Bəzi fərdlərdə immun sistem bu bakteriyaları daha güclü və təəssüf ki, öz toxumalarına zərər verəcək şəkildə hədəfə alır. Nəticədə revmatizmanın ürəyə təsiri daha ağır olur. Bu tip pasiyentlərdə revmatizmanın ilkin mərhələsi belə sürətlə ürək qapaqlarında revmatik dəyişiklik ilə nəticələnə bilər. Revmatik xəstəliyin səbəbləri sırasında genetik faktorlar heç də az əhəmiyyət daşımır. Genetik risk daşıyan şəxslərin boğaz infeksiyası sonrası ürək ağrısı kimi şikayətlərini ciddiyə almaq vacibdir. Bu qrupa daxil olan insanlar üçün revmatizmanın qarşısını almaq yolları profilaktik tədbirlərlə başlayır. Beləliklə, ürək sağlamlığı üçün ailə tarixçəsi olan pasiyentlər mütəmadi nəzarətdə saxlanmalıdır.
Sosial və ətraf mühit amilləri
Ürək revmatizması sosial və ətraf mühit şəraitinin zəif olduğu bölgələrdə daha geniş yayılmışdır. Xüsusilə sıx yaşayış yerlərində, məktəblərdə, internatlarda və ya ailəvi sıxlıq olan evlərdə streptokok infeksiyası asanlıqla yayılır. Bu da boğaz infeksiyası sonrası ürək ağrısı ilə nəticələnən halların çoxalmasına səbəb olur. Havanın çirkliliyi, rütubət, düzgün qidalanmamaq və gigiyenik şəraitin zəif olması infeksiya riskini artırır. Bu şəraitdə yaşayan uşaqlar üçün revmatizmanın qarşısını almaq yolları daha çətin həyata keçirilir. Revmatizmanın diaqnostikası gecikdikdə revmatik ürək xəstəliyinin əlamətləri ağırlaşır. Revmatizmanın təsiri bu səbəblərlə daha geniş və sürətli şəkildə yayıla bilər. Sosial bərabərsizlik ürək sağlamlığı üçün ciddi təhlükədir. Bu da bir çox hallarda revmatizm xəstəliyi ilə nəticələnir. Beləliklə, ətraf mühitin təsiri həm infeksiya riski, həm də onun nəticələrinin nəzarətsiz qalması baxımından vacib faktordur. Bu səbəbdən revmatik xəstəliklər üçün analizlər və ilkin tibbi xidmət əlçatan olmalıdır.
Ürək revmatizmasının ilkin və əsas əlamətləri
Ürək revmatizması bədəndə geniş sistemik təsir göstərən və ilkin mərhələdə müxtəlif əlamətlərlə özünü göstərən bir xəstəlikdir. Bu əlamətlər adətən boğaz infeksiyası və ya revmatik qızdırma keçirmiş şəxslərdə, xüsusilə uşaqlarda ürək xəstəlikləri riski fonunda ortaya çıxır. Revmatizmanın əlamətləri həm ürəkdə, həm də digər orqan və sistemlərdə müşahidə oluna bilər. Aşağıda ürək revmatizmasının əsas simptomları sadalanır:
- Yüksək hərarət (38–40°C arası)
- Qeyri-iradi, idarəolunmaz bədən hərəkətləri (xoreya)
- Sürətli və nizamsız ürək döyüntüləri
- Sinə ağrısı
- Tez yorulma və halsızlıq
- Nəfəs darlığı, xüsusilə fiziki gərginlik zamanı
- Burun qanamaları
- Dərinin altında ağrısız düyünlər və səpgilər
- Oynaqlarda şişkinlik və ağrı (artrit)
- Emosional pozğunluqlar (yersiz gülüş, səbəbsiz ağlama)
- Dalağın böyüməsi
- Ürək tonlarının zəifləməsi və ürək mırıltısı
- Başgicəllənmə, soyuq əl və ayaqlar, göyərmə
Ürək revmatizması diaqnozu necə qoyulur?
Ürək revmatizması adətən streptokok infeksiyası ilə əlaqəli inkişaf etdiyi üçün onun diaqnozu təkcə simptomlara əsasən qoyulmur. Dəqiq diaqnoz üçün həm klinik müşahidələr, həm də müxtəlif laborator və instrumental müayinələr tələb olunur. Həkimlər xəstənin keçmiş infeksiya tarixçəsi, ürək səsləri, eləcə də daxili orqan dəyişiklikləri əsasında diaqnozun təsdiqini aparırlar. Aşağıda revmatik ürək xəstəliyinin aşkarlanmasında istifadə olunan əsas diaqnostik üsullardan bəhs olunur.
1. Fiziki müayinə və klinik əlamətlərin qiymətləndirilməsi
Ürək revmatizması şübhəsi olan pasiyentlərin diaqnostikasında ilk addım detallı fiziki müayinədən ibarətdir. Xəstənin ürək döyüntüləri dinlənilir və ürək qapaqlarında küy, çırpınma səsləri və ya ritm pozuntuları müşahidə oluna bilər. Bu səslər xüsusilə ürək klapanlarının zədələnməsi nəticəsində qan axınının anormal hərəkəti zamanı meydana çıxır. Həkim həmçinin xəstədə oynaq şişkinliyi, xoreya hərəkətləri, dəri səpgiləri, qızdırma və düyüncük kimi dəyişiklikləri axtarır. Revmatik ürək xəstəliyinin əlamətləri sistemik ola bildiyi üçün, fiziki əlamətlər diaqnoz üçün vacib ipucları verir. Həkim, keçmişdə boğaz infeksiyası və ya angina olub-olmadığını da soruşur. Beləliklə, ilkin klinik şübhə formalaşdıqdan sonra daha dəqiq testlərə keçilir. Fiziki müayinə diaqnostik prosesin başlanğıc nöqtəsidir və digər analizlər üçün əsas verir. Həmçinin bu mərhələdə ürəkdə revmatizmanın fəsadları artıq başlamış ola bilər.
2. Laborator analizlər və revmatik markerlər
Ürək revmatizması diaqnozunda qan analizləri xəstəliyin aktivliyini və keçmiş streptokok infeksiyasını göstərmək üçün istifadə olunur. Bu mərhələdə anti-streptolizin O (ASO) testləri ön plana çıxır — bu test A qrupu streptokoklara qarşı yaranmış antikorların səviyyəsini ölçür. Eyni zamanda C-reaktiv protein (CRP) və eritrosit çökmə sürəti (EÇS) kimi iltihab göstəriciləri də yoxlanılır. Bu göstəricilər yüksək olduqda revmatizmanın simptomları və səbəbləri aktiv iltihabi proseslə əlaqələndirilə bilər. Bəzən leukosit səviyyəsində artım, qan tərkibində dəyişikliklər və immun cavab markerləri də aşkarlanır. Əlavə olaraq revmoproba testləri də tətbiq olunur. Bu analizlər xəstənin bədənində revmatik xəstəliklər üçün analizlər istiqamətində immunoloji prosesləri aşkara çıxarır. Əgər ürək qapaqlarında revmatik dəyişiklik ehtimalı varsa, əlavə instrumental müayinələrə ehtiyac yaranır. Boğaz mədəniyyəti, qan kültürü və PCR testləri də infeksiyanın mənbəyini aşkar etmək üçün istifadə edilə bilər. Laborator nəticələr klinik əlamətlərlə üst-üstə düşdükdə ürək revmatizması diaqnostikası güclü şəkildə təsdiqlənmiş olur.
3. Exokardioqrafiya (ECHO) və ürək görüntüləmə metodları
Ürək revmatizması olan şəxslərdə ürək qapaqlarının vəziyyəti, maye yığılması, qapaq qalınlaşması və qanın geri axını kimi hallar exokardioqrafiya vasitəsilə qiymətləndirilir. ECHO həm klapan zədələnmələrini, həm də ürəyin ümumi fəaliyyətini göstərə bilən ən vacib görüntüləmə üsuludur. Bu test sayəsində ürək revmatizması əlamətləri funksional səviyyədə dəqiqləşdirilir. Transözofageal exokardioqrafiya (TEE) isə daha detallı görüntüləmə üçün tətbiq oluna bilər. Xəstənin ürəkdə revmatizm ağrısı, ürək qapağında sızma və qapaqların daralması kimi problemləri bu üsulla vizual olaraq müəyyən edilir. ECHO vasitəsilə həmçinin ürəyin genişlənməsi və ürəkdə iltihabi dəyişikliklər də qiymətləndirilə bilər. Zəruri hallarda ürək MRT və döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası da əlavə edilə bilər. Bu üsullar ürəkdə revmatizmin müalicəsi zamanı təqib üçün də önəmlidir. EKQ (elektrokardioqramma) ilə ürək ritm pozuntusu və revmatizm arasında əlaqə də dəyərləndirilir. Bütün bu görüntüləmə metodları birlikdə revmatik ürək xəstəliyinin dəqiq diaqnozu üçün həkimə vizual sübutlar təqdim edir.
Ürək revmatizmasının müalicə üsulları hansılardır?
Ürək revmatizması vaxtında və düzgün müalicə olunmadıqda ürək qapaqlarında qalıcı zədələnmələrə, ürək çatışmazlığına və digər ağır fəsadlara səbəb ola bilər. Bu xəstəliyin müalicəsi yalnız simptomları aradan qaldırmaqla kifayətlənmir, həm də xəstəliyin səbəbini, iltihabi prosesləri və gələcəkdə yaranacaq ağırlaşmaları hədəf alır. Əsas məqsəd streptokok infeksiyasını məhv etmək, bədənin immun reaksiyasını balanslaşdırmaq və təkrarlanmaların qarşısını almaqdır. Müalicə üsulları xəstəliyin mərhələsinə və ürək toxumalarında yaranmış zədələnmələrin səviyyəsinə görə dəyişir.
1. Antibiotiklərlə streptokok infeksiyasının aradan qaldırılması
Ürək revmatizması müalicəsində ilk və ən vacib addım A qrupu streptokok bakteriyalarının bədəndən tamamilə təmizlənməsidir. Bu məqsədlə penisilin əsaslı antibiotiklər ilk seçim olaraq istifadə edilir. Müalicə erkən mərhələdə başlanarsa, revmatik qızdırma və sonrakı ürək zədələnməsi riski əhəmiyyətli dərəcədə azaldıla bilər. Bəzi hallarda xəstəyə profilaktik antibiotik müalicəsi illərlə və ya 40 yaşa qədər davam etdirilə bilər. Bu, xəstənin təkrar infeksiyadan qorunması və ürək qapaqlarında əlavə zədələnmənin qarşısını almaq üçündür. Antibiotiklər adətən intramüskulyar inyeksiya və ya ağızdan qəbul şəklində təyin edilir. Müalicə zamanı xəstənin boğaz nahiyəsində yeni infeksiya əlamətləri müşahidə olunarsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir. Çünki bu cür hallar xroniki revmatik ürək xəstəliyinin təməlini qoya bilər. İnfeksiyaya qarşı mübarizə xəstəliyin müalicəsində ən effektiv və təməl mərhələ sayılır. Təkrar infeksiyalardan qorunmaq üçün gündəlik gigiyena, immunitetin gücləndirilməsi və ətraf mühitin nəzarətdə saxlanması da önəmlidir. Əgər xəstə antibiotiklərə allergikdirsə, alternativ preparatlar seçilir. Bu mərhələ həm də profilaktik yanaşma baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.
2. İltihabın azaldılması və simptomların yüngülləşdirilməsi
Ürək revmatizması zamanı bədəndə yaranan iltihabi proseslər həm oynaqları, həm də ürək toxumalarını təsir altına alır. Bu səbəbdən iltihab əleyhinə dərmanlar (NSAİD-lər) xəstənin vəziyyətini yüngülləşdirmək üçün geniş istifadə olunur. Xüsusilə aspirin və ibuprofen kimi dərmanlar oynaq ağrılarını, şişkinliyi və bədən hərarətini azaltmaqda effektivdir. Daha ağır hallarda isə kortikosteroidlər, məsələn prednizolon, iltihabın qarşısını almaq üçün təyin edilir. Bu dərmanlar ürəkdə və oynaqlarda baş verən toxuma zədələnmələrinin qarşısını almağa kömək edir. Lakin uzunmüddətli istifadədə yan təsirlər ola bilər və bu səbəblə yalnız həkim nəzarətində istifadə olunmalıdır. İltihabın vaxtında və effektiv şəkildə azaldılması ürək qapaqlarında qalıcı dəyişikliklərin qarşısını ala bilər. Müalicə zamanı xəstəyə yataq rejimi, dincəlmək, fiziki fəaliyyətdən uzaq durmaq da tövsiyə edilir. Eyni zamanda nəfəs darlığı, sinə ağrısı və ürək döyüntülərində nizamsızlıq varsa, bunlar da dərmanlarla nəzarət altına alınmalıdır. İltihab əleyhinə müalicə xəstəliyin aktiv fazasında ən önəmli dəstək üsullarından biridir. Beləliklə, revmatizmin sistemik təsiri azaltılmış olur.
3. Uzunmüddətli nəzarət və profilaktik yanaşma
Ürək revmatizması müalicəsi təkcə aktiv mərhələnin aradan qaldırılması ilə bitmir – xəstə uzunmüddətli nəzarət altında saxlanmalıdır. Əgər ürək qapaqları zədələnibsə, bu zaman kardiyoloji müayinələr mütəmadi aparılmalıdır. Ekokardioqrafiya və EKQ kimi testlər vasitəsilə ürəyin funksiyası və klapanların durumu izlənir. Bəzi hallarda ürək ritminin pozulması, ürək çatışmazlığı və ya ürək böyüməsi halları uzun müddət sonra ortaya çıxa bilər. Bu kimi vəziyyətlərdə əlavə müalicə sxemləri hazırlanır. Profilaktik tədbirlər daxilində antibiotik müalicəsi müəyyən dövrlərlə davam etdirilə bilər. Bəzi pasiyentlərdə cərrahi müdaxilə də tələb oluna bilər – bu, əsasən qapaq zədələnməsi kritik səviyyəyə çatdıqda baş verir. Qapaq dəyişmə və ya təmir əməliyyatları, ürək funksiyasını bərpa etmək məqsədi daşıyır. Uşaqlarda isə revmatizmin təkrarlanmaması üçün məktəbəqədər və məktəb yaşlarında qoruyucu nəzarət daha sıx aparılmalıdır. Sağlam həyat tərzi, balanslı qidalanma, bərpaedici terapiyalar və mütəmadi həkim nəzarəti ilə xəstəlik nəzarətdə saxlanıla bilər. Bu mərhələ revmatizmanın fəsadlarını minimallaşdırmaq üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Ürək revmatizmasından qorunma yolları
Ürək revmatizması vaxtında qarşısı alınarsa, uzunmüddətli ağırlaşmaların və qapaq zədələnmələrinin qarşısını almaq mümkündür. Bu xəstəlik adətən boğaz infeksiyası kimi sadə görünən vəziyyətlərdən sonra inkişaf etdiyindən, qoruyucu tədbirlər çox erkən mərhələdə başlamalıdır. Xüsusilə uşaqlarda və yeniyetmələrdə xəstəliyin qarşısının alınması üçün həm fərdi gigiyena, həm də tibbi nəzarət vacib rol oynayır. Aşağıda ürək revmatizmasından qorunmaq üçün əsas yollar təqdim olunur:
- Boğaz ağrısı və ya angina hallarında gecikmədən həkimə müraciət etmək
- Həkim tövsiyəsi ilə aparılan boğaz çubuğu testi və digər laborator analizləri etdirmək
- A qrupu streptokok bakteriyasının aşkarlanması halında antibiotik müalicəsinə dərhal başlamaq
- Antibiotik təyin olunubsa, onu həkimin göstərdiyi qaydada tam kurs olaraq qəbul etmək
- Müalicə dövründə məktəb, uşaq bağçası və ya iş mühiti kimi sıx təmaslı yerlərdən uzaq durmaq
- Bədən temperaturu yüksək olan, boğazı ağrıyan uşaqları ev şəraitində müşahidə altında saxlamaq
- İnfeksiya keçirmiş şəxslərlə təmasdan uzaq durmaq və fərdi gigiyena qaydalarına ciddi əməl etmək
- İmmunitet sistemini gücləndirən balanslı və vitaminlərlə zəngin qidalanma rejimi tətbiq etmək
- Müntəzəm həkim nəzarəti altında olmaq və lazım gəldikdə təkrarlayıcı profilaktik antibiotiklərdən istifadə etmək
- Revmatik qızdırma və ürək zədələnməsi riski olan şəxslərə müəyyən aralıqlarla penisillin iynəsi tətbiq etmək
- Əvvəllər revmatik ürək xəstəliyi keçirmiş şəxslər üçün təkrar infeksiyaların qarşısını almaq məqsədilə profilaktik tədbirləri laqeyd yanaşmadan davam etdirmək
- Hər il mövsümi infeksiyalar zamanı immunitetin zəifləməməsi üçün sağlam həyat tərzinə xüsusi diqqət yetirmək
- Mümkün olduğu hallarda böyük insan qruplarının toplandığı yerlərdə qoruyucu maska və gigiyenik vasitələrdən istifadə etmək
Ürək revmatizması ilə bağlı tez-tez verilən suallar
Ürək revmatizması yoluxucudurmu?
Ürək revmatizması özü yoluxucu deyil, lakin ona səbəb olan streptokok infeksiyası yoluxucudur. Bu infeksiya damcı yolu ilə yayılır və digər insanlara ötürülə bilər.
Ürək revmatizması nə qədər təhlükəlidir?
Ürək revmatizması vaxtında müalicə olunmadıqda ürək qapaqlarında qalıcı zədələnmələrə səbəb ola bilər. Bu, sonrakı mərhələlərdə ürək problemləri riskini artırır.
Uşaqlarda ürək revmatizması hansı yaşda başlayır?
Ürək revmatizması adətən 5-15 yaş aralığında müşahidə olunur və xüsusilə məktəb yaşlı uşaqlar arasında yayılmışdır.
Boğaz ağrısı ürək revmatizmasına səbəb ola bilərmi?
Ürək revmatizması düzgün müalicə olunmayan boğaz infeksiyası sonrası ortaya çıxa bilər. Bu səbəbdən, sadə görünən boğaz ağrısına ciddi yanaşmaq vacibdir.
Ürək revmatizmasının əlamətləri ilə digər ürək xəstəliklərini necə ayırmaq olar?
Ürək revmatizması adətən oynaq ağrıları, qızdırma kimi simptomlarla başlayır. Digər ürək xəstəliklərindən fərqli olaraq, bu vəziyyət sistemik əlamətlərlə müşayiət olunur.
Revmatizmanın qarşısını almaq üçün vaksin varmı?
Ürək revmatizması üçün spesifik vaksin mövcud deyil.
Ürək revmatizması tam sağalırmı?
Ürək revmatizması erkən mərhələdə aşkarlanıb düzgün müalicə olunarsa, tam sağalma mümkündür. Lakin gecikmiş hallarda qalıq zədələr qalma ehtimalı yüksəkdir.
Revmatizm keçirmiş şəxslər fiziki fəaliyyətlə məşğul ola bilərmi?
Ürək revmatizması keçirmiş şəxslərin fiziki aktivliyi həkimin tövsiyələrinə əsasən tənzimlənməlidir. Zədələnmə dərəcəsi yüngüldürsə, sadə fiziki fəaliyyətlər təhlükəli sayılmır.
Ürək revmatizması hamiləlikdə təhlükəlidirmi?
Ürək revmatizması olan hamilə qadınlarda ürək qapaq problemi səbəbləri ağırlaşmalara yol aça bilər. Bu səbəbdən hamiləlik öncəsi və zamanı kardioloji nəzarət tövsiyə olunur.
Revmatik ürək xəstəliyinin geri qayıtma riski varmı?
Ürək revmatizması keçirmiş şəxslərdə təkrar infeksiya ilə yenidən aktivləşmə ehtimalı vardır. Profilaktik antibiotik müalicəsi bu riski əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
Müalicə olunmayan ürək revmatizması hansı fəsadlara səbəb ola bilər?
Ürək revmatizması müalicə edilmədikdə ürək çatışmazlığı, qapaq funksiyasının pozulması və ürəyin böyüməsi kimi ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Bu yazıda revmatizmanın müalicəsi üsulları mövzusuna da toxunulub.
Revmatik xəstələr ömür boyu dərman qəbul etməlidirmi?
Ürək revmatizması olan şəxslər üçün uzunmüddətli antibiotik və qoruyucu müalicə tələb oluna bilər. Müalicə müddəti xəstəliyin ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq dəyişir.
Ürək qapağında zədələnmə varsa, cərrahiyyə mütləqdirmi?
Ürək revmatizması nəticəsində yaranmış ciddi qapaq zədələnmələri bəzi hallarda cərrahi müdaxilə tələb edə bilər. Lakin bu, yalnız kəskin funksional pozğunluqlar olduqda tətbiq edilir.
Revmatik ürək xəstəliyi hansı xəstəliklərə səbəb olur?
Ürək revmatizması təkcə ürəyi deyil, digər sistemləri də təsir edir. Bu yazıda ürək iltihabı, artrit, dəri səpgiləri, dəri altında düyünlər və Sydenham xoreası kimi yanaşı hallardan bəhs ediləcək.
