Prostat xərçəngi kişilərdə ən çox rast gəlinən bədxassəli şiş növlərindən biridir və əsasən prostat vəzi hüceyrələrində yaranır. Prostat vəzi kişi reproduktiv sisteminin bir hissəsi olub, sidik kisəsinin altında yerləşir və spermanın maye hissəsini ifraz edir. Prostat xərçəngi, adətən, yavaş inkişaf edir və ilkin mərhələdə heç bir əlamət verməyə bilər. Bu səbəbdən erkən mərhələdə aşkarlanması çətin ola bilər, lakin zamanla ciddi simptomlara və orqanizmdə digər sahələrə yayılma potensialına malik olur.
Bu xəstəlik daha çox yaşlı kişilərdə aşkarlanır, lakin bəzi hallarda gənc yaşlarda da rast gəlinə bilər. Genetik meyl, qeyri-sağlam qidalanma, piylənmə, hormonal dəyişikliklər və bəzi ətraf mühit faktorları xəstəliyin yaranmasına səbəb ola bilər. Prostat xərçənginin əlamətləri arasında sidik ifrazında çətinlik, tez-tez sidiyə çıxma, sidikdə qan, boşalma zamanı ağrı və aşağı çanaq nahiyəsində narahatlıq kimi hallar müşahidə olunur.
Xəstəliyin erkən mərhələlərində PSA testi və rektal müayinə kimi sadə diaqnostik üsullarla müəyyən edilməsi mümkündür. Müalicə seçimləri isə xərçəngin mərhələsinə, xəstənin yaşına, ümumi sağlamlıq vəziyyətinə və şəxsi istəklərinə əsaslanaraq təyin edilir. Müasir müalicə metodlarına hormon terapiyası, cərrahi əməliyyatlar, radiasiya və kimyaterapiya daxildir. Bu məqalədə prostat xərçənginin səbəbləri, əlamətləri, mərhələləri, diaqnostikası və müalicəsi haqqında ətraflı məlumat təqdim ediləcək.s
Prostat xərçənginə nə səbəb olur?
Prostat xərçənginin yaranma səbəbləri müxtəlifdir və bir çox amilin birgə təsiri ilə bu xəstəlik inkişaf edə bilər. Ən mühüm risk faktorları arasında genetik meyl, yaş, irq, qeyri-sağlam qidalanma, piylənmə və ətraf mühit təsirləri yer alır. Bu amillər prostat vəzisi hüceyrələrində genetik mutasiyalara və nəzarətsiz hüceyrə çoxalmasına səbəb ola bilər. Erkən yaşda bu amillərin təsirini başa düşmək və ona uyğun müayinə və profilaktik tədbirlər görmək prostat xərçəngi riskini azalda bilər.
Genetik meyl
Genetik meyl prostat xərçəngi üçün əhəmiyyətli risk faktorlarından biridir. Əgər ailə üzvlərindən biri, xüsusilə ata, qardaş və ya əmi bu xəstəliyə tutulmuşsa, həmin şəxslərdə risk daha yüksək olur. BRCA1 və BRCA2 kimi genetik mutasiyalar, yalnız qadınlarda süd vəzisi xərçəngi ilə deyil, kişilərdə də prostat xərçəngi ilə əlaqələndirilir. Bu mutasiyalar hüceyrələrin DNT strukturuna təsir edərək onların mutasiyaya uğramasına səbəb olur. Genetik testlər və müntəzəm urologiya müayinələri bu cür hallarda erkən diaqnoz üçün əvəzolunmazdır.
Qeyri-Genetik (ətraf mühit) faktorlar
Ətraf mühitdəki zərərli maddələr və həyat tərzi ilə bağlı faktorlar da prostat xərçəngi riskini artırır. Kimyəvi maddələrlə işləmək, pestisidlərə məruz qalmaq, siqaret çəkmək və spirtli içkilərin həddindən artıq istifadəsi hüceyrələrdə mutasiya proseslərini sürətləndirə bilər. Eyni zamanda, uzun müddətli stress və qeyri-sağlam yaşam tərzi immun sistemini zəiflədir və bədənin xərçəngə qarşı mübarizəsini çətinləşdirir. Bu səbəbdən sağlam ətraf mühitdə yaşamaq və zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq mühüm profilaktik addımdır.
Yaş faktoru
Prostat xərçəngi əsasən 50 yaşdan yuxarı kişilərdə rast gəlinir və yaş artdıqca risk də artır. 65 yaş üzərində olan kişilərdə bu xəstəlik daha tez-tez diaqnoz qoyulur. Yaşlandıqca bədənin hüceyrə bölünmə və təmir mexanizmləri zəifləyir, bu da mutasiyaların yaranma ehtimalını artırır. 50 yaşdan sonra müntəzəm PSA testi və rektal müayinə tövsiyə olunur. Yüksək risk qrupuna daxil olan şəxslərdə isə bu müayinələr daha tez yaşda başlanmalıdır.
İrq faktoru
Araşdırmalar göstərir ki, Afrika mənşəli kişilər arasında prostat xərçəngi daha çox yayılıb və daha aqressiv gedişata malikdir. Bunun səbəbi genetik və sosial-iqtisadi faktorların birləşməsidir. Digər tərəfdən, Asiya mənşəli kişilər bu xəstəliyə daha az tutulurlar. İrqə bağlı risk fərqlilikləri səbəbindən bəzi qruplar üçün daha erkən və intensiv skrininq proqramları vacib ola bilər.
Qidalanma və piylənmə
Qidalanma tərzi və piylənmə də prostat xərçəngi riskini artıran faktorlar sırasındadır. Heyvani mənşəli yağlarla zəngin, lifsiz və yüksək kalorili qidalarla qidalanma hüceyrə böyümə prosesini sürətləndirə bilər. Piylənmə hormon səviyyələrini dəyişərək xərçəng hüceyrələrinin inkişafına şərait yaradır. Əvəzində tərəvəz, meyvə, tam taxıllar, omega-3 ilə zəngin balıqlar və antioksidantlarla zəngin məhsullar bu riski azalda bilər. Sağlam çəkinin qorunması və balanslı qidalanma prostat sağlamlığını qorumaq üçün əsas amillərdəndir.
Prostat xərçənginin əlamətləri hansılardır?
Prostat xərçəngi erkən mərhələdə əlamətsiz keçə bilər, lakin xəstəlik inkişaf etdikcə müxtəlif klinik simptomlarla özünü büruzə verir. Əlamətlər əsasən prostat vəzisinin böyüməsi və sidik kanalına təzyiq etməsi ilə bağlıdır. Bəzi simptomlar digər prostat xəstəliklərində də görülə bilsə də, xüsusilə bu əlamətlər uzun müddət davam edirsə, prostat xərçəngi ehtimalı nəzərə alınmalıdır. Erkən diaqnoz üçün bu əlamətlərə qarşı həssas olmaq və vaxtında tibbi müayinəyə müraciət etmək vacibdir. Aşağıda prostat xərçənginin ən çox rast gəlinən əlamətləri ətraflı şəkildə izah olunub:
Sidiyə çıxma tezliyinin artması
Prostat xərçəngi inkişaf etdikcə, böyüyən vəzinin sidik kanalına təzyiqi artar və bu da xəstədə tez-tez sidiyə çıxma ehtiyacı yaradar. Gecələr sidiyə qalxmaq və bu halın təkrarlanması həyat keyfiyyətini aşağı sala bilər. Bu əlamət benign prostat hiperplaziyası ilə də əlaqəli ola bilər, lakin xərçəng ehtimalını da istisna etmək olmaz. Əgər bu vəziyyət daimi hal alırsa, PSA testi və rektal müayinə mütləqdir.
Sidiyə çıxarkən çətinlik
Sidik ifrazına başlamaqda gecikmə, axının zəifləməsi və ya dayanıqlılığın itməsi prostat xərçənginin göstəricisi ola bilər. Bu simptomlar prostatın böyüməsi nəticəsində sidik kanalının daralması ilə əlaqəlidir. Bəzən xəstə sidiyini tam ifraz edə bilmədiyini hiss edir və bu, sidik qalıqlarının artmasına səbəb olur. Bu vəziyyət infeksiyalara və böyrək problemlərinə də yol aça bilər.
Sidik axınının zəifləməsi
Zəif və fasilələrlə axan sidik, prostatda olan bir problemin göstəricisi ola bilər. Prostat xərçəngi səbəbilə sidik kanalı sıxıldığı üçün axın normal tempdə olmur. Xəstə bu zaman sidik ifrazı üçün daha çox güc sərf edir, lakin sidik axını yenə də zəif olur. Bu vəziyyət xroniki hala çevrildikdə mütləq şəkildə tibbi müdaxilə tələb edir.
Sidiyə çıxarkən ağrı və yanğı hissi
Ağrı və yanğı hissi adətən prostatda infeksiya ilə əlaqələndirilir, lakin bu əlamətlər xərçəngin irəliləmiş mərhələlərində də müşahidə oluna bilər. Bu simptomlar həm də sidik yollarında yaranmış iltihabi proseslərlə qarışdırıla bilər. Ağrı xüsusilə sidiyin son hissəsində daha güclü hiss oluna bilər. Bu əlamətlərin davamlı olması diaqnostik müayinələrə ehtiyac olduğunu göstərir.
Sidikdə qan
Sidikdə qan (hematuriya) ciddi bir xəbərdarlıq əlamətidir. Həm görünən, həm də mikroskopik səviyyədə ola bilən qan prostatda damarların zədələnməsinə işarə edə bilər. Xərçəng hüceyrələri vəzidə və ya ətraf toxumalarda qan damarlarına təzyiq etdikdə, qan axıntısı baş verə bilər. Belə vəziyyət müşahidə olunarsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir.
Sidik qaçırma
Qeyri-iradi şəkildə sidik axması, yəni sidik qaçırma, prostat vəzisi ilə bağlı problemlərdə, xüsusilə də xərçəngin irəliləmiş mərhələlərində rast gəlinə bilər. Bu hal sidik sfinkterlərinin zəifləməsi və ya zədələnməsi ilə əlaqəli ola bilər. Xəstədə gündəlik fəaliyyət zamanı və ya gecə saatlarında nəzarətsiz sidik axını müşahidə olunursa, bu, ciddi diaqnostik əlamət sayılır.
Boşalma zamanı ağrı
Ejakulyasiya zamanı hiss olunan ağrı da prostat vəzisində baş verən dəyişikliklərə işarə edə bilər. Bu əlamət həm xroniki prostatitdə, həm də prostat xərçəngində görülə bilər. Boşalma zamanı ağrı hormon balansının pozulması və ya prostatın strukturunun dəyişməsi səbəbilə yaranır. Cinsi həyat keyfiyyətini aşağı salan bu simptom diqqətə alınmalı və mütəxəssisə bildirilməlidir.
Aşağı çanaq bölgəsində ağrı
Prostat xərçəngi bəzən çanaq, qasıq və bel nahiyəsində davamlı ağrılarla müşayiət oluna bilər. Xüsusilə xərçəngin sümüyə yayılması zamanı bu bölgələrdə güclü ağrılar yaranır. Ağrıların şiddəti gündən-günə arta və istirahət zamanı da keçməyə bilər. Bu əlamət metastatik prostat xərçənginin göstəricisi ola bilər və dərhal dəyərləndirilməlidir.
Prostat xərçənginin mərhələləri hansıdır?
Prostat xərçəngi mərhələlərə bölünərək dəyərləndirilir və bu mərhələlər xəstəliyin nə qədər irəlilədiyini, şişin ölçüsünü, yayılma səviyyəsini və digər orqanlara təsirini göstərir. Müalicə planı və proqnozun müəyyən edilməsi üçün xəstəliyin hansı mərhələdə olduğu çox vacibdir. Ümumilikdə prostat xərçəngi 4 əsas mərhələdə qiymətləndirilir. Hər mərhələ xərçəngin lokalizasiyasına və metastaz potensialına görə fərqlənir. İndi bu mərhələləri daha ətraflı izah edək:
1-ci Mərhələ
Prostat xərçənginin 1-ci mərhələsi çox erkən mərhələdir və adətən təsadüfi olaraq aşkarlanır. Şiş çox kiçikdir, yalnız prostat vəzisi daxilində yerləşir və əksər hallarda heç bir simptom vermir. PSA dəyəri bir qədər yüksək ola bilər, lakin rektal müayinə və görüntüləmə ilə dəyişikliklər hiss olunmaya bilər. Bu mərhələdə aşkarlanan prostat xərçəngi müalicəyə çox yaxşı cavab verir və sağalma ehtimalı çox yüksəkdir. Müalicə olaraq aktiv nəzarət, cərrahiyyə və ya radiasiya terapiyası tətbiq edilə bilər.
2-ci Mərhələ
2-ci mərhələdə şiş prostat vəzisi daxilində qalmağa davam edir, lakin daha böyük ölçülərə çatmış və ya bir neçə bölgədə yerləşmiş ola bilər. Həkim rektal müayinə zamanı sərtlik və ya düyün hiss edə bilər. PSA dəyərləri daha da yüksəlmiş ola bilər və biopsiya nəticəsində hüceyrələrin aqressivliyi daha yüksək qiymətləndirilə bilər. Bu mərhələdə xəstədə yüngül simptomlar hiss oluna bilər. Müalicə strategiyasına radikal prostatektomiya, radiasiya terapiyası və bəzi hallarda hormon terapiyası daxil olur. Xəstəliyin bu mərhələsində də sağalma şansı yüksəkdir.
3-cü Mərhələ
3-cü mərhələdə prostat xərçəngi artıq vəzidən kənara çıxmış və yaxın toxumalara, xüsusən də seminal kisəciklərə yayılmış ola bilər. Bu mərhələdə xəstə daha çox simptom hiss edə bilər,sidik ifrazı ilə bağlı problemlər, aşağı çanaqda ağrı və s. PSA səviyyəsi daha da artır və görüntüləmə nəticələrində yayılma əlamətləri görünə bilər. Müalicə üsulları daha kompleks olur,cərrahiyyə, radiasiya və hormon terapiyasının birlikdə tətbiqi bu mərhələdə geniş istifadə olunur. Bu mərhələdə sağ qalma nisbəti azalır, lakin xəstəliyin gedişi idarə oluna bilər.
4-cü Mərhələ
4-cü mərhələ prostat xərçənginin ən irəliləmiş mərhələsidir. Bu mərhələdə xərçəng limfa düyünlərinə, sümüklərə, ağciyərlərə və digər orqanlara metastaz verə bilər. Xəstələrdə güclü çanaq və sümük ağrıları, sidik və nəcis ifrazında problemlər, halsızlıq və sürətli çəki itkisi müşahidə oluna bilər. PSA çox yüksək səviyyədə olur və müalicə əsasən xəstənin həyat keyfiyyətini qorumağa yönəlir. Müalicə planı hormon terapiyası, kimyaterapiya, ağrı nəzarəti və bəzi hallarda hədəf yönlü dərmanlar daxil olmaqla multidisiplinar yanaşma tələb edir. Bu mərhələdə tam sağalma nadir hallarda mümkündür, lakin həyat müddətini uzatmaq və simptomları yüngülləşdirmək əsas məqsəddir.
Prostat Xərçəngi Diaqnozu Necə Qoyulur?
Prostat xərçəngi diaqnozu qoyulması bir neçə mərhələli prosesdən ibarətdir və dəqiq diaqnostika xəstəliyin uğurlu müalicəsində böyük rol oynayır. Erkən mərhələdə aşkarlanmış prostat xərçəngi, adətən, daha yaxşı proqnoz verir. İlk olaraq həkim şikayətləri və simptomları qiymətləndirir, fiziki müayinə aparır və laborator testlər istəyir. Xəstəliyin təyin olunmasında ən çox istifadə olunan metod PSA qan testi, rektal müayinə və görüntüləmə üsullarıdır. PSA səviyyəsinin yüksəlməsi prostat xərçənginin göstəricisi ola bilər, lakin bu, mütləq xərçəng olduğu anlamına gəlmir.
Əgər ilkin testlər şübhə doğurursa, həkim əlavə müayinələrə qərar verir. Bu testlər arasında transrektal ultrasəs, prostat biopsiyası, MRT və digər inkişaf etmiş diaqnostik metodlar yer alır. Hər bir üsulun məqsədi xərçəngin yerini, ölçüsünü, aqressivliyini və yayılıb-yayılmadığını dəqiq şəkildə müəyyən etməkdir. Aşağıda prostat xərçəngi diaqnozunun qoyulmasında istifadə olunan əsas üsulları daha ətraflı izah edirik:
PSA Qan Testi
PSA (Prostat Spesifik Antigen) qan testi prostat vəzi tərəfindən ifraz olunan zülalın qan səviyyəsini ölçür. PSA-nın yüksəlməsi prostat xərçəngi, prostat vəzinin iltihabı (prostatit) və ya benign prostat hiperplaziyası ilə əlaqədar ola bilər. Normalda PSA dəyəri 4 ng/ml-dən aşağı sayılır, lakin bu göstərici yaşa və digər faktorlara görə dəyişə bilər. Yüksək PSA xərçəng ehtimalını artırır, amma mütləq xərçəng olduğunu təsdiqləmir. Bu səbəblə, PSA nəticələri digər testlərlə birlikdə dəyərləndirilməlidir.
Rektal Barmaq Müayinəsi
Digital Rektal Müayinə (DRE) zamanı həkim barmağı ilə düz bağırsaqdan prostat vəzisini yoxlayır. Prostatın səthində sərtlik, düyün və ya qeyri-bərabərlik hiss edilərsə, bu xərçəngin göstəricisi ola bilər. Bu üsul PSA testi ilə birlikdə tətbiq edildikdə erkən mərhələdə aşkarlama ehtimalı artır. Hər nə qədər sadə və ucuz üsul olsa da, bu müayinə prostatın yalnız arxa hissəsini qiymətləndirməyə imkan verir.
Transrektal Ultrasəs Müayinəsi
Transrektal ultrasəs (TRUS) cihazı vasitəsilə düz bağırsaqdan daxil edilən prob ilə prostat vəzisi detallı şəkildə görüntülənir. TRUS prostatın ölçüsünü, strukturlarını və hər hansı anormallığı vizual olaraq göstərir. Biopsiya planlaşdırıldığı zaman TRUS istifadə edilərək iynə ilə toxuma nümunələri götürülür. Bu üsul diaqnostik prosesin əsas hissəsi kimi qiymətləndirilir.
Təkmil PSA Testi
Təkmilləşdirilmiş PSA testlərinə PSA sıxlığı və PSA sürəti kimi alt göstəricilər daxildir.PSA sıxlığı PSA dəyərinin prostat həcminə olan nisbətini göstərir və bu göstərici daha dəqiq risk təhlili aparmağa imkan verir. PSA sürəti isə PSA səviyyəsinin zamanla necə dəyişdiyini izləyir. Bu göstəricilər lazımsız biopsiyaların qarşısını almaqda köməkçi olur.
İnsulinə Bənzər Böyümə Faktoru
İnsulinə Bənzər Böyümə Faktoru 1 (IGF-1) bədxassəli hüceyrələrin böyümə prosesində rol oynaya bilər. Araşdırmalar göstərir ki, IGF-1 səviyyəsinin yüksək olması prostat xərçəngi riskini artırır. Bu test hələlik standart diaqnostik alət kimi geniş istifadə olunmur, lakin əlavə göstərici olaraq müəyyən klinik hallarda tətbiq oluna bilər. Xüsusilə riskli pasiyentlərdə IGF-1 analizləri əlavə qiymətləndirmə üçün faydalı ola bilər.
Prostat Xərçəngi Necə Müalicə Olunur?
Prostat xərçənginin müalicəsi bir sıra amillərə əsasən müəyyən olunur. Bu amillər arasında xəstəliyin mərhələsi, PSA səviyyəsi, şişin aqressivliyi (Gleason skoru), xəstənin yaşı, ümumi sağlamlıq vəziyyəti və şəxsi istəkləri mühüm rol oynayır. Erkən mərhələlərdə aşkarlanan prostat xərçəngi çox zaman uğurla müalicə oluna bilir və sağalma ehtimalı yüksək olur. İrəliləmiş mərhələlərdə isə əsas məqsəd xərçəngin yayılmasının qarşısını almaq və xəstənin həyat keyfiyyətini qorumaqdır. Müalicə üsulları tək və ya kombinə şəkildə tətbiq edilə bilər.
Həkimlər tərəfindən ən çox tətbiq olunan müalicə metodları arasında aktiv nəzarət, radikal prostatektomiya (cərrahi əməliyyatla prostatın çıxarılması), radiasiya terapiyası, hormon terapiyası və bəzi hallarda kimyaterapiya yer alır.
Aktiv nəzarət: Erkən mərhələdə, simptomları olmayan və yavaş inkişaf edən prostat xərçəngi üçün tətbiq edilir. Xəstə mütəmadi olaraq PSA testi, rektal müayinə və bəzən biopsiyadan keçirilir. Əgər xəstəlik irəliləyərsə, digər müalicə formalarına keçid edilir.
Radikal prostatektomiya: Prostat vəzisi və ona yaxın toxumaların cərrahi yolla çıxarılmasıdır. Bu üsul lokal və agresiv olmayan şişlər üçün daha uyğundur. Əməliyyatdan sonra bəzən sidik qaçırma və ereksiya problemi yaşana bilər.
Radiasiya terapiyası: Prostat vəzisinə yüksək enerjili şüalar tətbiq edilərək xərçəng hüceyrələri məhv edilir. Xaricdən və ya daxilə yerləşdirilən radioaktiv implantlar vasitəsilə tətbiq edilə bilər. Bu üsul bəzən cərrahi əməliyyatdan sonra təkrar riski azaltmaq üçün istifadə olunur.
Hormon terapiyası: Prostat xərçəngi kişi hormonları olan androgenlərdən, xüsusilə testosterondan qidalanır. Hormon terapiyası bu hormonların səviyyəsini azaltmaq və ya onların təsirini bloklamaqla xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini yavaşladır. Bu müalicə üsulu daha çox irəliləmiş mərhələlərdə tətbiq olunur.
Kimyaterapiya: Xərçəng hüceyrələrini məhv edən güclü dərmanlar vasitəsilə aparılır. Bu üsul, adətən, digər müalicələrə cavab verməyən və ya metastaz vermiş prostat xərçəngi üçün istifadə edilir. Kimyaterapiya bəzi hallarda ciddi yan təsirlərə səbəb ola bilər və bu səbəbdən xəstənin vəziyyətinə uyğun şəkildə planlaşdırılmalıdır.
Hədəf yönlü terapiyalar və immunoterapiya: Yeni texnologiyalar əsasında tətbiq olunan bu müalicə üsulları bəzi hallarda istifadə edilir və xüsusi genetik xüsusiyyətlərə sahib şişlərə qarşı təsirli ola bilər. Bu müalicələr hələ geniş yayılmasa da, gələcəkdə daha geniş istifadəyə girə bilər.
Prostat xərçənginin müalicəsi çoxşaxəli yanaşma tələb edir və bu prosesdə uroloq, onkoloq, radiasiya onkoloqu və digər mütəxəssislərin iştirakı vacibdir. Xəstənin psixoloji dəstəyi də unudulmamalıdır. Doğru müalicə seçimi həyat keyfiyyətini qoruyaraq uzun müddətli nəticələr əldə etməyə imkan verir.
Prostat Sağlamlığı Üçün Nə Yaxşıdır?
Prostat sağlamlığını qorumaq, təkcə prostat xərçənginin qarşısını almaq deyil, prostatit və benign prostat hiperplaziyasının inkişaf riskini azaltmaq baxımından vacibdir. Sağlam həyat tərzi və düzgün qidalanma prostat vəzisinin normal funksiyasının qorunmasında əsas rol oynayır. Qidalanma, fiziki aktivlik, stressin azaldılması və mütəmadi tibbi müayinələr prostat sağlamlığı üçün tövsiyə olunan əsas faktorlar arasındadır.
Qidalanma: Sağlam prostat üçün antioksidantlarla zəngin meyvə və tərəvəzlər, omega-3 yağ turşuları ilə zəngin balıq, likopen tərkibli pomidor və yaşıl çay kimi məhsullar faydalıdır. Eyni zamanda yağlı və qırmızı ətlərin miqdarının azaldılması, qızardılmış və işlənmiş qidalardan uzaq durmaq tövsiyə olunur. Tərəvəzlərdən brokkoli, kələm, yerkökü, ispanaq, sarımsaq prostat sağlamlığına müsbət təsir edir.
Fiziki aktivlik: Daimi fiziki hərəkətlik, piylənmənin qarşısını alır və hormonal balansı qoruyur. Həftədə ən azı 150 dəqiqə orta səviyyədə idman yürüyüş, üzgüçülük, velosiped sürmə prostat sağlamlığı üçün faydalıdır. Hərəkətsiz həyat tərzi hormonal dəyişikliklərə və immun sisteminin zəifləməsinə səbəb ola bilər.
Stressin idarə olunması: Uzunmüddətli stress hormon səviyyələrinə təsir edərək xərçəng riskini artıra bilər. Stressin azaldılması üçün nəfəs məşqləri, meditasiya, sosial fəaliyyətlər və hobbilərlə məşğul olmaq faydalı ola bilər.
Müntəzəm tibbi müayinələr: PSA testi və rektal müayinə prostat vəzi haqqında erkən məlumat əldə etməyə imkan verir. 50 yaşdan yuxarı kişilər və ailə tarixçəsində prostat xərçəngi olan şəxslər daha tez-tez müayinə olunmalıdır. Erkən diaqnoz uğurlu müalicənin açarıdır.
Bu sadalanan tədbirlər yalnız prostat xərçəngi deyil, ümumilikdə kişinin reproduktiv və sidik sistemlərinin sağlam qalmasına kömək edir. Profilaktik tədbirlər və düzgün həyat tərzi ilə prostat sağlamlığını qorumaq mümkündür.
Prostat Xərçəngi Haqqında Tez-Tez Verilən Suallar
Prostat Xərçəngində Hansı Əlamətlər Görünür?
Prostat xərçəngində ən çox görülən əlamətlərə tez-tez sidiyə çıxma, sidiyə başlamada çətinlik, zəif sidik axını, sidikdə qan, boşalma zamanı ağrı və aşağı çanaq bölgəsində narahatlıq daxildir. Bu əlamətlər prostat vəzisinin böyüməsi və ya xərçəngin sidik kanalına təzyiq etməsi ilə əlaqəlidir.
Prostat Xərçəngi Necə Xəstəlikdir?
Prostat xərçəngi kişilərin reproduktiv sistemində yerləşən prostat vəzisində yaranan bədxassəli şişdir. Adətən yavaş inkişaf edir və erkən mərhələdə simptom verməyə bilər. Lakin bəzi hallarda aqressiv formada inkişaf edib, digər orqanlara yayıla bilər.
Prostat Xərçəngində Prostat Çıxarılır?
Bəli, bəzi hallarda radikal prostatektomiya adlanan əməliyyatla prostat vəzisi tamamilə çıxarılır. Bu metod əsasən erkən mərhələdə, xərçəngin prostat vəzisi ilə məhdudlaşdığı hallarda tətbiq olunur.
Prostat Xərçəngi Sürətlə Yayılır?
Prostat xərçəngi adətən yavaş inkişaf edən bir xəstəlikdir. Lakin bəzi aqressiv formaları daha sürətli yayılıb metastaz verə bilər. Bu səbəbdən erkən diaqnoz çox əhəmiyyətlidir.
Prostat Xərçəngi Təhlükəlidir?
Bəli, xüsusilə vaxtında diaqnoz qoyulmadıqda və müalicə olunmadıqda həyat üçün təhlükə yarada bilər. Lakin erkən aşkarlanmış hallarda tam sağalma mümkündür.
Prostat Xərçəngi Ölümə Səbəb Olur?
İrəliləmiş mərhələlərdə və müalicə olunmayan hallarda prostat xərçəngi ölümə səbəb ola bilər. Bu səbəblə, erkən diaqnoz və müalicə həyati əhəmiyyət daşıyır.
Prostat Xərçəngi İlk Olaraq Hara Yayılır?
Prostat xərçəngi ən çox sümüklərə, xüsusilə onurğa və çanaq sümüklərinə yayılır. Bundan əlavə, limfa düyünləri, qaraciyər və ağciyərlər də metastaz riski daşıyır.
Prostat Xərçəngi Sağalır?
Erkən mərhələdə aşkarlanarsa, prostat xərçəngi tamamilə sağala bilər. Müalicə üsulunun seçimi və xərçəngin yayılma dərəcəsi sağalma şansını müəyyən edir.
PSA dəyəri nə qədər olarsa təhlükəlidir?
PSA-nın 4 ng/ml-dən yuxarı olması prostat problemlərinin, o cümlədən xərçəngin göstəricisi ola bilər. Lakin bu sərhəd yaşa və digər faktorlarla əlaqədar dəyişə bilər. Yüksək PSA dəyəri araşdırılmalı və əlavə testlər aparılmalıdır.
Prostat Xərçəngi Diaqnozu Necə Qoyulur?
Diaqnoz PSA testi, rektal müayinə, transrektal ultrasəs, biopsiya və görüntüləmə metodlarının köməyi ilə qoyulur. Bu müayinələr xərçəngin olub olmadığını və yayılma səviyyəsini müəyyən etməyə imkan verir.
