Şəkərli Diabet Xəstəliyi Nədir? Əlamətləri, Səbəbləri və Müalicəsi

Şəkərli diabet qan şəkərinin səviyyəsinin normadan yüksək olduğu və bədəndə ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olan bir xəstəlikdir. Pankreasın insulin istehsalı ilə bağlı problemləri və ya bədənin insulin müqaviməti bu xəstəliyin əsas səbəbləridir. Tip 1 diabet və Tip 2 diabet kimi şəkərli diabetin növləri olan bu xəstəlik həm endokrin sistemin, həm də qan şəkərinin balanslaşdırılmasına ciddi təsir göstərir. Bu yazıda şəkərli diabetin səbəbləri, erkən əlamətləri, müalicə üsulları və fəsadlarından bəhs ediləcək. Həmçinin, sağlam həyat tərzini qorumaq, diabet xəstələrinin qidalanma qaydaları və müalicə strategiyaları haqqında faydalı məlumatlar təqdim olunacaq. 

Şəkərli diabet xəstəliyi nədir?

Şəkərli diabet qan şəkəri səviyyəsinin yüksək olması ilə xarakterizə olunan və insulin hormonunun istehsalı və ya təsirində problemlərdən qaynaqlanan bir xəstəlikdir. Pankreas tərəfindən istehsal olunan insulin qlukozanın bədənə mənimsənilməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır, lakin insulin müqaviməti və ya yetərsizliyi bu prosesi çətinləşdirir. Tip 1 diabet adətən uşaqlıqda və ya erkən yaşlarda başlayır və insulin inyeksiyaları ilə idarə olunur. Tip 2 diabet isə yaşlı insanlarda, xüsusilə metabolik sindrom və obezite ilə əlaqəli hallarda müşahidə olunur. Bu xəstəlikdə qan şəkəri səviyyələrinin nəzarətsiz qalması hiperglisemiya, böyrək xəstəlikləri, ürək-damar xəstəlikləri və nöroloji təsirlər kimi ciddi diabetin komplikasiyalarına səbəb ola bilər. Diabetin müalicəsi isə qan şəkərinin ölçülməsi, düzgün dieta və qidalanma, fiziki fəaliyyət və lazım olduqda insulin terapiyası ilə həyata keçirilir. Erkən diaqnoz və mütəmadi həkimə müraciət diabetin fəsadlarının qarşısını almaq üçün vacibdir.

Şəkərli diabetin əlamətləri hansılardır?

Şəkərli diabet xəstəliyi bədəndə insulin hormonunun çatışmazlığı və ya effektiv istifadə olunmaması nəticəsində metabolik pozğunluqlarla xarakterizə olunur. Həm Tip 1 diabet, həm də Tip 2 diabet bənzər əlamətlər göstərə bilər, lakin onların səbəbləri və təsirləri fərqli ola bilər. Diabetin erkən əlamətləri adətən bədəndə qlukozanın bədənə mənimsənilməsi prosesinin pozulmasından qaynaqlanır. Pankreas tərəfindən istehsal olunan insulin hormonunun çatışmazlığı və ya insulin müqaviməti bu əlamətləri artırır. Diqqət edilməzsə, bu əlamətlər ciddi diabetin komplikasiyaları, o cümlədən ürək-damar xəstəlikləri, böyrək xəstəlikləri və nöroloji təsirlər yarada bilər. Aşağıda şəkərli diabetin ən çox rast gəlinən əlamətləri qeyd olunub:

1. Ağız quruluğu və artan susuzluq
2. Tez-tez sidiyə getmə, xüsusən gecələr
3. Şiddətli və davamlı yorğunluq
4. Gözlərin bulanıq görməsi
5. Çəki itkisi, xüsusən Tip 1 diabet zamanı
6. Yaraların yavaş sağalması 
7. Əllərdə və ayaqlarda uyuşma 
8. Normaldan çox yemə və doymama hissi
9. Genital bölgədə qaşınma
10. Ağızda asetona bənzər qoxu
11. Təkrarlanan infeksiyalar

Şəkərli diabetin səbəbləri 

Şəkərli diabet xəstəliyində insulin istehsalında problemlər və ya bədənin insulinə qarşı müqaviməti əsas rol oynayır. Tip 1 diabet adətən immun sistemin pankreas hüceyrələrinə hücum edərək, insulin istehsalını dayandırması ilə yaranır. Tip 2 diabet isə əsasən insulin müqaviməti, genetik meyillilik, qeyri-sağlam dieta və qidalanma, hərəkətsiz həyat tərzi və obezite ilə bağlıdır. Aşağıda şəkərli diabetin əsas səbəbləri haqqında ətraflı məlumat təqdim olunur.

Genetik faktorlar

Şəkərli diabet xəstəliyi ilə bağlı genetik faktorlar olduqca mühüm rol oynayır. Həm Tip 1 diabet, həm də Tip 2 diabet genetik meyilliliklə əlaqələndirilir. Əgər ailənizdə şəkərli diabetdən əziyyət çəkən yaxınlarınız varsa, sizin bu xəstəliyə tutulma ehtimalınız daha yüksəkdir. Tip 1 diabet adətən immun sistemdəki genetik dəyişikliklərdən qaynaqlanır və bu bədənin öz pankreas hüceyrələrinə hücum etməsinə səbəb olur. Tip 2 diabet isə insulinə qarşı həssaslığın azalması ilə müşahidə edilir və bu vəziyyət tez-tez genetik olaraq ötürülür. Bununla yanaşı, genetik meyillilik tək başına diabetin yaranmasına səbəb olmur; ətraf mühit faktorları da əhəmiyyətlidir. Genetik faktorları tanımaq və sağlam həyat tərzini qorumaq diabetin qarşısını almaqda mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Pankreasın funksional pozğunluqları

Şəkərli diabetin əsas səbəblərindən biri pankreas xəstəlikləri və pankreasın insulin istehsalı ilə bağlı funksional pozğunluqlarıdır. Tip 1 diabetdə pankreasın insulin istehsal edən hüceyrələri adətən immun sistemin hücumuna məruz qalır və bu bədəndə insulin çatışmazlığına gətirib çıxarır. Tip 2 diabet isə pankreasın kifayət qədər insulin istehsal edə bilməməsi və ya istehsal etdiyi insulinin bədən tərəfindən effektiv istifadə olunmaması ilə xarakterizə olunur. Bu vəziyyət bədənin qlükozanı enerji mənbəyi kimi istifadə etməsini çətinləşdirir, nəticədə qan şəkəri səviyyəsi artır. Pankreasın bu funksional pozğunluqları genetik və ətraf mühit faktorları, o cümlədən qeyri-sağlam qidalanma və stress ilə əlaqəli ola bilər. Müntəzəm olaraq qan şəkərinin ölçülməsi və pankreasın fəaliyyətinin izlənməsi xəstəliyin erkən diaqnozu üçün vacibdir. Erkən müdaxilə pankreasın zədələnməsinin qarşısını ala və diabetin ağırlaşmasını azalda bilər. 

İnsulin müqaviməti

Tip 2 diabetin əsas səbəblərindən biri insulin müqavimətidir və bədəndə insulin hormonunun təsirini zəiflədən bir vəziyyətdir. Bu müqavimət adətən piylənmə, metabolik sindrom və qeyri-sağlam həyat tərzi ilə əlaqələndirilir. İnsulin müqaviməti zamanı qlukozanın bədənə mənimsənilməsi çətinləşir və qan şəkəri səviyyəsi yüksəlir. İnsulin müqaviməti adətən qeyri-sağlam qidalanma, hərəkətsizlik və stress kimi faktorlardan qaynaqlanır. İnsulin terapiyasının növləri xəstənin vəziyyətinə, qan şəkəri səviyyələrinə və həyat tərzinə uyğun olaraq təyin olunur. İnsulin müqaviməti ilə mübarizə aparmaq üçün düzgün dieta və qidalanma, fiziki aktivlik və lazım olduqda dərman müalicəsi tələb olunur. Müntəzəm tibbi müayinələr və qan şəkərinin ölçülməsi bu vəziyyətin idarə edilməsində mühüm rol oynayır.

Sağlam həyat tərzinin olmaması

Şəkərli diabetin inkişafında hərəkətsiz həyat tərzi və qeyri-sağlam qidalanma əsas rol oynayır. Həm Tip 1 diabet, həm də Tip 2 diabet riskini artıran faktorlar arasında balanssız qidalanma və yüksək kalorili qidaların qəbulu mühüm yer tutur. Fiziki fəaliyyətin olmaması bədənin insulin hormonuna həssaslığını azaldır və bu qan şəkərinin artması ilə nəticələnir. Artıq çəkidən əziyyət çəkən insanlarda diabet riski daha yüksəkdir, çünki piy toxumaları insulin müqavimətini artırır. Sağlam həyat tərzini qorumaq üçün balanslı qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik və stressin idarə olunması vacibdir. Hərəkətsiz həyat tərzi yalnız diabetin deyil, həm də ürək-damar xəstəlikləri və hipertoniya kimi digər ciddi sağlamlıq problemlərinin inkişafına səbəb ola bilər. Düzgün pəhriz planı və fiziki fəaliyyət diabet riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa kömək edir.

Metabolik sindrom və obezite

Şəkərli diabetin ən çox yayılmış səbəblərindən biri metabolik sindrom və obezitedir. Metabolik sindrom yüksək qan şəkəri, yüksək qan təzyiqi, qarın piylənməsi və qeyri-normal xolesterin səviyyəsi kimi simptomlarla xarakterizə olunur. Bu sindrom xüsusilə Tip 2 diabet riskini artırır və bədənin insulinə olan həssaslığını azaldır. Artıq çəki isə pankreasın funksiyasına əlavə yük salır və onun insulin istehsal qabiliyyətini azaldır. Bu səbəbdən metabolizm və şəkərli diabet arasındakı əlaqənin düzgün başa düşülməsi və müalicə edilməsi vacibdir. Obezite, həmçinin bədəndə insulin müqavimətini artırır və bu, hiperglisemiya ilə nəticələnir. Metabolik sindromun müalicəsi və obezitenin qarşısını almaq üçün düzgün qidalanma, fiziki aktivlik və mütəmadi olaraq qan şəkərinin ölçülməsi vacibdir. Qidalanma planlarında şəkər və yüksək kalorili qidaların azaldılması, eləcə də sağlam yağların və lifli qidaların artırılması tövsiyə olunur. Artıq çəkinin idarə olunması, diabetin və onun ağırlaşmalarının qarşısını almaqda vacibdir.

Gestasion diabet

Gestasion diabet hamiləlik dövründə yaranan və qadın orqanizmində qan şəkərinin artması ilə xarakterizə olunan müvəqqəti bir diabet formasıdır. Hamiləlik zamanı bədəndəki hormonal dəyişikliklər pankreasın daha çox insulin istehsal etməsini tələb edir. Gestasion diabet adətən doğumdan sonra yox olur, lakin bu vəziyyət həm anada, həm də uşaqda gələcəkdə Tip 2 diabet riskini artırır. Hamiləlik zamanı yüksək qan şəkəri həmçinin böyük körpə çəkisi, erkən doğum və digər komplikasiyalara səbəb ola bilər. Gestasion diabetin erkən müalicəsi, düzgün dieta və qidalanma, həmçinin müntəzəm qan şəkərinin ölçülməsi bu riskləri azaltmağa kömək edir. 

Stress və psixoloji təsirlər

Şəkərli diabetin inkişafında və idarə edilməsində xroniki stress və psixoloji təsirlər mühüm rol oynayır. Stress hormonları, xüsusilə kortizol bədəndə qan şəkəri səviyyəsini artıraraq insulin müqavimətini gücləndirə bilər. Uzun müddət davam edən stress, xüsusilə iş və şəxsi həyatdakı problemlərlə əlaqədar olaraq bədənin hormonal balansını pozur və qlukozanın bədənə mənimsənilməsi prosesini çətinləşdirir. Bundan əlavə, stress altında olan insanlar tez-tez qeyri-sağlam qidalanma və hərəkətsiz həyat tərzinə yönəlir, bu da obezite və metabolik sindrom riskini artırır. Psixoloji təsirlər məsələn, depressiya və narahatlıq diabet xəstələrində daha çox müşahidə olunur və onların müalicə prosesinə mane ola bilər. Fiziki məşqlər və meditasiya kimi metodlar stressin azaldılmasında effektiv vasitələrdir.

Damar sağlamlığı və hipertoniya

Şəkərli diabet xəstəliyi ilə damar sağlamlığı və hipertoniya sıx əlaqəlidir. Yüksək qan təzyiqi, ürək-damar xəstəlikləri və böyrək xəstəlikləri kimi ciddi ağırlaşmalara səbəb olaraq diabetin təsirini gücləndirə bilər. Tip 2 diabet xəstələrində hipertoniya və damar zədələnmələri daha tez-tez müşahidə olunur, çünki yüksək qan şəkəri damar divarlarına zərər verir. Damar sağlamlığı, bədəndə oksigen və qidaların düzgün dövranını təmin edir, lakin şəkərli diabet bu dövrana mənfi təsir göstərərək infarkt və insult riskini artırır. Hipertoniya və damar zədələnmələri, bədəndə qlukozanın bədənə mənimsənilməsi prosesini də çətinləşdirir. Diabetin müalicə üsulları sağlam qidalanma və fiziki aktivlik damar sağlamlığını qorumağa və hipertoniya riskini azaltmağa kömək edir. Müntəzəm olaraq qan şəkərinin ölçülməsi və qan təzyiqinin izlənməsi diabet xəstələrinin damar sağlamlığını qorumasında mühüm rol oynayır.

Diabet diaqnozu necə qoyulur?

Şəkərli diabet diaqnozu üçün müxtəlif tibbi testlər istifadə olunur. Bu testlər qan şəkəri səviyyəsini izləmək, hiperglisemiya riskini müəyyən etmək və diabetin mövcudluğunu təsdiqləmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Diaqnoz zamanı əsas diqqət qlukozanın bədənə mənimsənilməsi prosesinə və qan şəkərinin ölçülməsi nəticələrinə yönəldilir. Diabet və genetik amillər xüsusilə ailəsində şəkərli diabet olan şəxslərdə xəstəliyin inkişaf riskini artırır və erkən diaqnozun əhəmiyyətini ön plana çəkir. Aşağıda diabetin diaqnozunda istifadə edilən əsas metodlar təqdim edilir.

Acqarına və təsadüfi qan şəkərinin ölçülməsi

• 70-100 mq/dL: Normal qan şəkəri səviyyəsi.
• 100-125 mq/dL: Gizli şəkər (prediabet).
• 126 mq/dL və ya daha yüksək: Şəkərli diabet diaqnozunu göstərir.

Təsadüfi vaxtda ölçülən qan şəkəri səviyyəsi 200 mq/dL və ya daha yüksək olduqda da diabet diaqnozu qoyula bilər.

Oral Qlükoza Tolerantlıq Testi (OGTT) və prediabet diaqnozu

• Qlükoza qəbulundan 2 saat sonra:
  • 140-199 mq/dL: Gizli şəkər (prediabet).
  • 200 mq/dL və ya daha yüksək: Şəkərli diabet diaqnozu.

OGTT xüsusilə gestasion diabet diaqnozu üçün geniş istifadə olunur. Bu testin nəticələri həkimə müdaxilə etmək və müalicəyə başlamaq üçün vacib məlumat verir.

HbA1c testi (3 aylıq şəkər analizi)

• 5.7%-dən aşağı: Normal.
• 5.7-6.4%: Gizli şəkər (prediabet).
• 6.5%-dən yüksək: Şəkərli diabet diaqnozu üçün əsas göstəricidir.

Bu test diabet müalicəsinin effektivliyini izləmək üçün də istifadə olunur.

Yeməkdən sonra qan şəkərinin ölçülməsi

• 200 mq/dL və ya daha yüksək: Şəkərli diabet göstəricisidir.

Bu test qanda şəkərin yeməkdən sonra necə dəyişdiyini izləmək üçün faydalıdır və Tip 2 diabet xəstələrində tez-tez tətbiq edilir.

Şəkərli diabetin müalicəsi

Şəkərli diabet qan şəkərinin səviyyəsini idarə etmək və komplikasiyaların qarşısını almaq üçün diqqətli və hərtərəfli müalicə yanaşması tələb edir. Müalicə metodu Tip 1 diabet, Tip 2 diabet və ya gestasion diabet olmasından asılı olaraq fərqlənir. Şəkərli diabetin müalicəsində əsas məqsəd şəkər səviyyəsinin sabit və normal intervalda saxlanılmasıdır. Aşağıda şəkərli diabetin müalicəsi ilə bağlı əsas metodlar geniş şəkildə izah olunmuşdur.

İnsulin terapiyası

Şəkərli diabet diabetin şəkərli xəstəliklərə qarşı mübarizə apararkən insulin terapiyası, xüsusilə Tip 1 diabet xəstələri üçün əsas müalicə üsuludur, çünki insulin bədənin qlukozanı düzgün şəkildə mənimsəməsini təmin edir. Pankreas insulin istehsal edə bilmədikdə və ya çox az istehsal etdikdə xəstələr gündəlik insulin inyeksiyaları ilə qan şəkərini tənzimləməli olurlar. Müxtəlif növ insulinlər mövcuddur: sürətli təsirli, uzun təsirli və qarışıq insulinlər. Bu insulin növləri fərqli təsir vaxtına malikdir və xəstənin fərdi ehtiyaclarına uyğun seçilir. Qan şəkərinin ölçülməsi nəticələrinə əsasən, həkim insulin dozalarını və istifadə vaxtını tənzimləyir. Müntəzəm insulin istifadəsi hiperglisemiya riskini azaldaraq diabetin komplikasiyaları, o cümlədən ürək-damar xəstəlikləri və böyrək xəstəliklərinin qarşısını alır. Həkimə müraciət etmənin əhəmiyyəti insulin terapiyasının dəqiq tənzimlənməsində əsas rol oynayır.

Dieta və qidalanma

Şəkərli diabet düzgün dieta və balanslı qidalanma ilə idarə olunmalıdır. Balanslı bir pəhriz qan şəkərinin səviyyəsini sabit saxlamağa, pankreasın yükünü azaltmağa və insulin müqavimətini azaltmağa kömək edir. Müalicə metodları arasında diabet və qidalanma çox vacib rol oynayır, çünki düzgün qidalanma qan şəkərinin idarə olunmasında müvəffəqiyyətli olmağa kömək edir. Diabet xəstələri üçün sağlam pəhriz planında yüksək şəkərli və karbohidratlı qidalardan uzaq durmaq əsasdır. Bunun əvəzinə, liflə zəngin tərəvəzlər, tam taxıllar, sağlam yağlar və protein mənbələrinə üstünlük verilməlidir. Sağlam qidalanma orta diabet müalicəsinin təməl daşlarından biridir və qan şəkərinin səviyyəsini sabit saxlamağa kömək edir. Karbohidrat balansı qorunaraq hazırlanmış diabetli qidalanma proqramları, həm qan şəkərinin balanslaşdırılması, həm də diabetin ağırlaşmalarının qarşısını almaq üçün faydalıdır. Bu cür pəhriz və diabet idarə etmə üsulları diabetli şəxslərin sağlam həyat tərzini qorumaq və şəkərli diabetin təsirlərini minimuma endirmək üçün son dərəcə əhəmiyyətlidir. 

Fiziki məşqlər

Şəkərli diabet müntəzəm fiziki fəaliyyətlə daha yaxşı idarə oluna bilər. Müntəzəm fiziki fəaliyyət diabet və idman arasında sıx əlaqə olduğunu göstərir. Aktiv həyat tərzi bədəndə qlukozanın bədənə mənimsənilməsini artırır və hiperglisemiya riskini azaldır. Gündəlik gəzinti, yüngül ağırlıq qaldırma, üzgüçülük kimi fiziki fəaliyyətlər, xüsusilə Tip 2 diabet xəstələri üçün faydalıdır. Müntəzəm olaraq qan şəkərinin ölçülməsi məşqlər zamanı baş verə biləcək aşağı qan şəkəri (hipoglisemiya) riskini idarə etmək üçün vacibdir. Fiziki məşqlərin diabet müalicəsində rolu çox əhəmiyyətlidir. Diabetdə idman və fiziki fəaliyyət yalnız qan şəkərini sabitləşdirmir, həm də diabetin həyat tərzinə təsirini idarə etməyə kömək edir və ümumi sağlamlığı yaxşılaşdırır. Diabet və yaşla əlaqədar dəyişikliklər fiziki fəaliyyətə qarşı bədənin reaksiyasını dəyişdirmək və müvafiq məşq növlərini seçmək üçün vacibdir.

Dərman müalicəsi

Şəkərli diabet xüsusilə Tip 2 diabet xəstələrində dərman müalicəsi ilə də idarə olunur. Bəzi hallarda, diabetin dərmanları ilə yanaşı, insulin terapiyası da tələb oluna bilər. Dərman müalicəsi həkim tərəfindən təyin edilir və müntəzəm olaraq qan şəkəri testləri ilə izlənir. Müalicə proqramı xəstənin fərdi vəziyyətinə uyğunlaşdırılır və dərmanların yan təsirləri nəzərə alınaraq tənzimlənir. Həkimə müntəzəm müraciət dərman müalicəsinin effektivliyini təmin edir. Dərman müalicəsi bəzi xəstələr üçün diabetlə yaşamaq prosesini daha rahat və idarəolunan edə bilər.

Komplikasiyaların qarşısını almaq

Şəkərli diabet düzgün idarə olunmadıqda ciddi komplikasiyalara səbəb ola bilər. Bu komplikasiyalar arasında ürək-damar xəstəlikləri, böyrək xəstəliyi, diyabetik ayak və nöroloji təsirlər yer alır. Müntəzəm tibbi müayinələr və qan şəkərinin səviyyəsinin izlənməsi diabetin təsirlərinin, o cümlədən ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını almağa kömək edir. Qan təzyiqi və xolesterin səviyyəsinin nəzarətdə saxlanması, diabetlə əlaqəli damar sağlamlığını qorumaq üçün vacibdir. Xüsusilə diabetik ayaq problemlərinin qarşısını almaq üçün ayaq baxımı çox önəmlidir.

Stressin idarə edilməsi

Şəkərli diabet stressin düzgün idarə olunmadığı hallarda daha da çətinləşə bilər. Xroniki stress bədəndə kortizol səviyyəsini artırır və bu qan şəkərinin artmasına səbəb olur. Bu vəziyyət müalicənin effektivliyini azalda bilər. Meditasiya, yoga və psixoloji dəstək kimi üsullar stressi azaltmağa və diabetin idarə edilməsini asanlaşdırmağa kömək edir. Stressin azaldılması həmçinin diabetlə əlaqəli psixoloji təsirləri, məsələn, narahatlıq və depressiyanı yüngülləşdirə bilər. 

Sağlam həyat tərzi

Şəkərli diabet sağlam həyat tərzi ilə daha yaxşı idarə oluna bilər. Müntəzəm tibbi müayinələr balanslı qidalanma və aktiv həyat tərzi xəstəliyin idarə olunmasında mühüm rol oynayır. Karbohidrat balansını qorumaq, vitamin və minerallar baxımından zəngin qidaları qəbul etmək xəstənin həyat keyfiyyətini yüksəldə bilər. Həyat tərzi dəyişiklikləri həmçinin diabetin psixoloji təsirlərini yüngülləşdirir və xəstənin müalicəyə bağlılığını artırır. Sağlam həyat tərzinin mənimsənilməsi diabetin ağırlaşmalarını önləmək üçün ən yaxşı yoldur.

Diabet xəstələri necə qidalanmalıdır?

Diabetli qidalar qan şəkərinin səviyyəsini sabit saxlamaq və şəkərli diabetin idarə edilməsində mühüm rol oynayır. Karbohidrat balansı qorunmalı, liflə zəngin tərəvəzlər, tam taxıllar, zülallar və sağlam yağlar əsas yer tutmalıdır. Şəkərli və yüksək kalorili qidalardan uzaq durmaq vacibdir. Aşağıda diabet xəstələri üçün tövsiyə edilən qidalar təqdim olunur:

• Fındıq
• Balıq  
• Qırmızı meyvələr 
• Göy kələm 
• Avokado 
• Qatıq 
• Çay
• Kətan toxumu
• Alma
• Sarımsaq 
• İspanaq
• Tünd şokolad 
• Darçın
• Yulaf
• Paxlalılar
• Brokoli

Şəkərli diabet xəstəliyi ilə bağlı tez-tez verilən suallar

Şəkərli diabet necə yaranır?

Şəkərli diabet bədənin insulin istehsal etməməsi və ya təsirli istifadə edə bilməməsi nəticəsində yaranır. Bu ya pankreas hüceyrələrinin zədələnməsi (Tip 1 diabet), ya da bədənin insulinə qarşı müqavimət göstərməsi (Tip 2 diabet) səbəbindən baş verir. Hər iki halda, qan şəkərinin səviyyəsi normadan yüksək olur.

Prediabet nədir və onun əlamətləri hansılardır? 

Diabet və piylənmə arasındakı əlaqə nədir?

Diabet və piylənmə xüsusilə Tip 2 diabet arasında güclü əlaqə var. Artıq çəki bədəndə insulin müqaviməti yarada bilər və bu qan şəkərinin artması ilə nəticələnir. Sağlam həyat tərzi və çəki nəzarəti diabet riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

Diabet üçün dərmansız müalicə mümkündürmü?

Şəkərli diabet xüsusilə erkən mərhələdə, həyat tərzi dəyişiklikləri ilə idarə oluna bilər. Sağlam pəhriz, fiziki məşqlər və stressin idarə olunması qan şəkərinin balanslaşdırılması üçün təsirli vasitələrdir. Lakin ağırlaşmış hallarda dərman və ya insulin terapiyası tələb olunur.

Şəkərli diabetin qarşısını necə almaq olar?

Şəkərli diabet riskini azaltmaq üçün sağlam həyat tərzi mənimsənilməlidir. Balanslı qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik və artıq çəkidən qurtulmaq risk faktorlarını azaldır. Müntəzəm tibbi müayinələr və qan şəkərinin ölçülməsi də şəkərli diabetin erkən müalicəsi üçün vacibdir.

Diabet genetikdirmi?

Şəkərli diabet genetik meyilliliklə əlaqəli ola bilər. Xüsusilə Tip 2 diabet ailədə diabet tarixi olan insanlarda daha çox rast gəlinir. Lakin genetik meyillilik həyat tərzi faktorları ilə birlikdə təsir göstərir.

Diabet göz xəstəliyinə səbəb olurmu?

Şəkərli diabet göz xəstəliklərinə xüsusilə diabetik retinopatiyaya səbəb ola bilər. Bu yüksək qan şəkərinin göz damarlarına zərər verməsi nəticəsində baş verir. Erkən diaqnoz və müalicə göz sağlamlığını qorumaqda vacibdir.

Şəkərli diabet tam sağalırmı?

Şəkərli diabet hazırda tam sağalmasa da, düzgün müalicə və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə effektiv şəkildə idarə oluna bilər. Erkən diaqnoz və mütəmadi nəzarət xəstəliyin təsirlərini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

İnsulin terapiyası böyrəklərə zərər verə bilərmi?

İnsulin terapiyası düzgün istifadə edildikdə böyrəklərə zərər vermir. Əksinə, qan şəkərinin səviyyəsini sabit saxlamaqla böyrək xəstəlikləri riskini azaldır. Lakin nəzarətsiz qan şəkəri səviyyəsi böyrəklərdə ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.

Diabet yoluxucudurmu?

Şəkərli diabet yoluxucu bir xəstəlik deyil. Bu xəstəlik genetik meyillilik və həyat tərzi faktorlarının təsiri nəticəsində yaranır. Digər insanlardan keçmə ehtimalı yoxdur.

Kimlər şəkərli diabetə görə risk qrupuna daxildirlər?

• Ailəsində diabet xəstəsi olanlar.
• Artıq çəkili və ya piylənmə problemi yaşayanlar.
• Hipertoniya və ya metabolik sindromdan əziyyət çəkənlər.
• Hamiləlik zamanı gestasion diabet keçirmiş qadınlar.