Dəri xərçəngi müasir dövrdə ən çox yayılan dəri xəstəlikləri arasında yer alır. Əsas növlərdən olan melanoma, bazal hüceyrəli xərçəng və yastı hüceyrəli xərçəng fərqli simptomlarla özünü büruzə verir. Müalicədə kimyaterapiya, radioterapiya, cərrahiyyə və hətta alternativ tibbi üsullar kimi müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. Həkim məsləhətləri və müntəzəm tibbi nəzarət, həm xəstəliklərin erkən aşkarlanmasında, həm də təsirli müalicə planında əsas rol oynayır. Hamiləlikdə dəri problemləri, hormonal dəyişikliklər səbəbilə daha çox müşahidə oluna bilər və bu problemlər mütəmadi yoxlanılmalıdır. Bu yazıda, dəri xərçəngi, onun növləri, dəri xərçəngi əlamətləri, dəri xərçəngində risk faktorları, diaqnostika, müalicə üsulları və dəri qorunması ilə bağlı ətraflı məlumat veriləcək.
Dəri xərçəngi nədir?
Dəri xərçəngi dəri hüceyrələrinin nəzarətsiz böyüməsi ilə xarakterizə edilən ciddi bir dəri xəstəliyidir. Bu xəstəlik müxtəlif səbəblərlə, o cümlədən ultrabənövşəyi radiasiya və günəş şüalarına uzun müddətli məruz qalma ilə əlaqədardır. Dəri xərçəngi əlamətləri arasında dəridə ləkələr, şişlərin yaranması və sağalmayan yaralar yer ala bilər. Dərinin strukturunda baş verən dəyişikliklərin vaxtında aşkar edilməsi və erkən diaqnoz həyat qurtarıcı ola bilər. Diaqnostikada xərçəng müayinəsi və biopsiya prosedurları əhəmiyyətli rol oynayır. Dəri qorunması üçün günəş kremi istifadəsi və günəşdən qorunma üsulları riskin azaldılmasına kömək edir. Həkim nəzarəti və dermatoloji müayinələrlə müntəzəm tibbi nəzarət sağlamlığınızı qorumaq üçün vacibdir.
Dəri xərçənginin əsas növləri
Dəri xərçəngi müxtəlif xüsusiyyətlərə və risk dərəcələrinə malik üç əsas növdən ibarətdir: bazal hüceyrəli xərçəng, yastı hüceyrəli xərçəng və melanoma. Hər bir növün özünəməxsus simptomları və yayılma potensialı olduğundan, xərçəng müayinəsi və erkən diaqnoz həyati əhəmiyyət daşıyır. Aşağıda bu növlər haqqında ətraflı məlumat təqdim edirik.
Bazal hüceyrəli xərçəng
Bazal hüceyrəli xərçəng ən çox rast gəlinən dəri xərçəngi növüdür və halların təxminən 80%-ni təşkil edir. Bu xərçəng növü, əsasən, üz, boyun və əllər kimi uzun müddətli günəşə məruz qalma nəticəsində zədələnən nahiyələrdə yaranır. Simptomlar arasında şəffaf qabarcıqlar, qırmızımtıl pullu ləkələr və ya dəri üzərində kiçik parlaq qabarlar yer alır. Əsas səbəblərdən biri uzun müddətli ultrabənövşəyi radiasiya təsiridir ki, bu da dərinin zədələnməsinə gətirib çıxarır. Erkən mərhələlərdə diaqnoz qoyularsa, xərçəng müayinəsi və biopsiya prosedurları ilə müalicəsi nisbətən asandır. Müalicə üsulları arasında cərrahiyyə, kriyoterapi və ya lazer müalicəsi yer alır. Dəri qorunması üçün müntəzəm günəş kremi istifadəsi və həkim nəzarəti tövsiyə olunur.
Yastı hüceyrəli xərçəng (skuamöz hüceyrəli karsinoma)
Yastı hüceyrəli xərçəng dərinin orta və xarici təbəqələrindən başlayan, ciddi dəri xəstəlikləri arasında yer alır. Bu növün əsas simptomları açıq yaralar, qanaxan dəri lezyonları və kobud, pullu yamaqlardır. Adətən, günəş şüaları və ya süni UV radiasiya mənbələri, məsələn, solaryum, bu növ xərçəngin yaranma səbəbləridir. Xəstəlik irəlilədikcə, bədənin digər hissələrinə yayılma potensialı artır. Müalicə əsasən cərrahiyyə, radioterapiya və bəzi hallarda kimyaterapiya vasitəsilə aparılır. Erkən diaqnoz üçün müntəzəm dermatoloji müayinələr və xərçəng müayinəsi mühümdür. Risk faktorlarına, xüsusilə genetika və zəif immunitet sistemi, diqqət yetirilməlidir.
Melanoma
Melanoma ən təhlükəli və potensial ölümcül dəri xərçəngi növü hesab olunur. Bu növ, dəridə rəng verən piqment olan melanin istehsal edən hüceyrələrdən yaranır. Tez-tez qeyri-bərabər kənarları olan, müxtəlif rəngli və ya asimmetrik qara ləkələr kimi görünür. Günəş yanıqları və ya uzun müddət UV təsirinə məruz qalmaq melanomanın yaranmasında mühüm rol oynayır. Erkən diaqnoz qoyularsa, cərrahiyyə ilə müalicə edilir, lakin irəliləmiş mərhələlərdə kimyaterapiya, immunoterapiya və ya hədəflənmiş terapiya tələb olunur. Melanoma, xüsusilə bədxassəli melanomalar, çox tez digər orqanlara yayıla bilər, bu da onu daha da təhlükəli edir. Risk altında olan şəxslərə müntəzəm dermatoloji analizlər və həkimlərə müraciət tövsiyə olunur. Sağlam həyat tərzi və dəri qorunması melanomanın qarşısını almaqda mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Dəri xərçəngi əlamətləri
Dəri xərçəngi erkən mərhələlərdə çox vaxt görmədiyimiz və ya asanlıqla diqqət etmədiyimiz dəri problemləri ilə özünü göstərir. Bu səbəbdən, dəri xərçəngi əlamətləri barədə məlumatlı olmaq xəstəliyin erkən diaqnoz və müalicə prosesində həyati əhəmiyyət kəsb edir. Aşağıda, bazal hüceyrəli xərçəng, yastı hüceyrəli xərçəng və melanoma kimi əsas növlərlə əlaqəli ümumi əlamətləri sadalayırıq:
- Qara ləkələr və ya yeni dəri lezyonları
- Lezyon simmetrik formada deyil
- Şişlərin yaranması
- Qırmızı səpgilər və ya yaralar
- Dəri qatlarında dəyişikliklər
- Lezyonda birdən çox rəng və ya rəng tonunun olması
- Yeni molların əmələ gəlməsi və onların sayının artması
- Gec sağalan yaralar
- Boyun, qoltuqaltı və ya qasıq kimi nahiyələrdə dəri altında şişkinlik
- Ağrılı və ya qaşınan ərazilər
Dəri xərçənginin əsas səbəbləri və risk faktorları
Dəri xərçəngi müxtəlif xarici və daxili amillərin təsiri nəticəsində yaranır. Dərinin qorunmaması uzun müddət günəş şüalarına məruz qalmaq və zəif immunitet sistemi xəstəliyin yaranma ehtimalını artırır. Xərçəngin qarşısının alınması, günəş şüalarından qorunmaqla, xüsusən də günəşin güclü olduğu saatlarda açıq havada olmaqdan çəkinməklə mümkündür. Aşağıda dəri xərçənginin əsas səbəbləri və risk faktorları təqdim olunur.
- Günəş şüaları və ultrabənövşəyi radiasiyanın təsiri
- Genetik meyillilik
- Zəif immunitet sistemi
- Zəhərli kimyəvi maddələrə məruz qalma
- Dərinin xroniki iltihabı və yaş faktoru
Günəş şüaları və ultrabənövşəyi radiasiyanın təsiri
Dəri xərçəngi xüsusilə günəş şüaları və ultrabənövşəyi radiasiyaya uzunmüddətli məruz qalma nəticəsində yaranır. Ultraviyole şüaların təsiri dərinin alt qatlarına nüfuz edərək, dərinin strukturunu zədələməsi və hüceyrələrdə mutasiyalara səbəb olması ilə özünü göstərir. Bu mutasiyalar, xüsusilə bazal hüceyrəli xərçəng və yastı hüceyrəli xərçəng növlərinin inkişafına şərait yaradır. Günəş yanıqları, xüsusilə uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə, gələcəkdə dəri problemləri və xərçəng riski ilə nəticələnə bilər. Solaryum kimi süni UV mənbələri də melanoma daxil olmaqla təhlükəli xərçəng növlərinə yol açır. Günəş şüaları dəridə Vitamin D istehsalını təmin edir, lakin bu şüalara həddindən artıq məruz qalmaq qara ləkələr, dəri lezyonları və şişlərin yaranması kimi əlamətlərlə nəticələnə bilər. Günəşdən qorunma üsulları məsələn, qoruyucu geyimlər və günəş kremi istifadəsi, bu riskləri əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
Genetik meyillilik
Dəri xərçəngi genetik faktorlar və ailə tarixi ilə əlaqəli olaraq daha yüksək risk göstərə bilər. Açıq dəriyə sahib olmaq sarışın və ya qırmızı saçlı insanlar daha həssas olduğundan, günəş şüalarının təsirinə daha çox məruz qalırlar. Bu insanların dərisi piqmentasiya ilə əlaqəli daha az qorunmaya malikdir. Genetik meyillilik və ailədə melanoma keçmişi riski artıran mühüm amillərdən biridir. Anormal və qeyri-müntəzəm mollar genetik risk faktorlarına daxildir və bu, xərçəngin erkən əlaməti ola bilər. Bu səbəbdən, belə şəxslərin müntəzəm olaraq xərçəng müayinəsi keçməsi tövsiyə olunur. Həkim nəzarəti altında olmaq və genetik risklərin qiymətləndirilməsi erkən müdaxilə üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Dəri qorunması tədbirlərinə əməl etmək və profilaktik addımlar atmaq, genetik riskləri azaltmağa kömək edir.
Zəif immunitet sistemi
Dəri xərçəngi zəifləmiş immunitet sistemi olan şəxslərdə daha çox müşahidə olunur. İmmunitet sistemi zəiflədikdə, orqanizm zədələnmiş hüceyrələri bərpa etməkdə çətinlik çəkir, bu da xərçəng hüceyrələrinin inkişafına şərait yaradır. Orqan köçürülməsi sonrası immunosupressiv dərmanlar qəbul edən şəxslər bu riski daha çox daşıyır. Sağalmayan açıq yaralar zəif immunitet sistemi ilə əlaqəli ola bilər və bazal hüceyrəli xərçəng və yastı hüceyrəli xərçəng üçün erkən əlamət ola bilər. İmmuniteti gücləndirmək üçün düzgün qidalanma, vitamin qəbul etmək və sağlam həyat tərzi əsas tövsiyələrdən biridir. Müntəzəm dermatoloji müayinələr və həkimlərə müraciət risklərin azaldılmasına kömək edir. İmmuniteti gücləndirən alternativ tibbi üsullar və təbii vasitələr də dəstək üçün faydalıdır.
Zəhərli kimyəvi maddələrə məruz qalma
Dəri xərçəngi zəhərli kimyəvi maddələrə uzun müddət məruz qalan şəxslər arasında daha geniş yayılmışdır. Xüsusilə sənaye işçiləri və laboratoriya şəraitində çalışan şəxslər kimyəvi maddələrin təsirinə məruz qalır. Bu kimyəvi maddələr, dərinin alt qatlarında mutasiyalara səbəb olaraq xərçəngə yol açır. Zərərli maddələrə məruz qalmaq, qara ləkələr, dəri lezyonları və gec sağalan yaralar kimi simptomlarla özünü göstərə bilər. Belə mühitlərdə işləyən şəxslərin qoruyucu avadanlıqdan istifadə etməsi vacibdir. Müntəzəm həkim nəzarəti və tibbi müayinə bu risklərin minimuma endirilməsinə kömək edir. Biopsiya prosedurları bu təsirlərin erkən mərhələdə diaqnoz qoyulmasına imkan yaradır. Dəri qorunması bu şəraitdə çalışanlar üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Dərinin xroniki iltihabı və yaş faktoru
Dəri xərçəngi xroniki iltihablı dəri problemləri və yaş faktoru ilə əlaqələndirilə bilər. Psoriaz və ekzema kimi xroniki iltihablı hallar dərinin bərpa qabiliyyətini zəiflədərək xərçəng hüceyrələrinin inkişafına yol açır. Sağalmayan açıq yaralar xroniki iltihabın erkən əlamətlərindən biri ola bilər və vaxtında müalicə olunmazsa, xərçəng riskini artırır. İrəliləyən yaş, dərinin ultrabənövşəyi radiasiya təsirinə qarşı müqavimətini azaldır. Yaşlandıqca dərinin təbii qorunma mexanizmləri zəifləyir, bu da şişlərin yaranması ehtimalını artırır. Müntəzəm dermatoloji müayinələr və həkim məsləhətləri bu riskləri erkən mərhələdə aşkarlamağa kömək edir. Xroniki iltihab və yaş faktoru ilə əlaqəli risklərin azaldılması üçün sağlam həyat tərzi vacibdir.
Dəri xərçənginin diaqnozu necə qoyulur?
Dəri xərçəngi erkən mərhələdə diaqnoz qoyularsa, müalicə şansı əhəmiyyətli dərəcədə artır. Diaqnoz zamanı dəri xərçənginin mərhələləri dəqiqləşdirilərək müalicə planı buna uyğun tərtib olunur. Dəri problemləri və dəri xərçəngi əlamətləri göstərən şəxslərdə, ilk addım olaraq, fiziki müayinə aparılır. Daha sonra həkim dermoskopiya, histopatoloji müayinə və ya biopsiya prosedurları kimi daha ətraflı diaqnostik üsullara üstünlük verir. Dermatoloji klinikalar, dəri xərçəngi əlamətlərini erkən aşkar etmək üçün müasir diaqnostik vasitələrlə təchiz olunmuşdur.
- Fiziki müayinə
- Dermoskopiya
- Biopsiya prosedurları
- Histopatoloji müayinə
Fiziki müayinə
Dəri xərçəngi ilkin mərhələdə əksər hallarda fiziki müayinə ilə aşkarlanır. Həkim dəridəki şişlərin yaranması, dəri lezyonları, qara ləkələr və digər dəri xəstəliklərini ətraflı şəkildə yoxlayır. Müayinə zamanı dərinin rəngi, toxuması və strukturu qiymətləndirilir. Fiziki müayinə ultrabənövşəyi radiasiya və ya digər xarici amillərin təsirindən yaranan zədələri aşkar etməkdə mühüm rol oynayır. Tibbi müayinə zamanı şübhəli əlamətlər görülərsə, həkim daha ətraflı diaqnostik üsullara keçid edir. Xüsusilə melanoma şübhəsi varsa, dəridəki hər hansı qeyri-müntəzəm və ya dəyişən mol və ya lezyonlar diqqətlə araşdırılır. Müntəzəm dermatoloji müayinələr xəstəliyin erkən mərhələdə aşkarlanmasına imkan yaradır.
Dermoskopiya
Dəri xərçəngi diaqnozunda ən çox istifadə edilən üsullardan biri dermoskopiyadır. Dermoskopiya xüsusi işıqlandırma sisteminə malik dermoskop adlı cihaz vasitəsilə dəridəki lezyonların görüntülənməsini təmin edir. Bu üsul dərinin üst qatlarını ətraflı şəkildə yoxlayaraq, şübhəli ləkə və ya molları müəyyən etməyə kömək edir. Bazal hüceyrəli xərçəng və melanoma kimi növlərin erkən diaqnostikası üçün bu üsul çox effektivdir. Dermoskopiya ultrabənövşəyi radiasiyanın zədələdiyi hüceyrələri görüntüləməyə imkan verir. Bu metod invaziv deyil və xəstəyə heç bir yan təsir yaratmadan həyata keçirilir. Müntəzəm xərçəng müayinəsi xüsusilə risk qrupunda olan şəxslər üçün tövsiyə olunur.
Biopsiya prosedurları
Dəri xərçəngi dəqiq diaqnoz qoymaq üçün tez-tez biopsiya prosedurları ilə təsdiqlənir. Bu prosedur zamanı şübhəli dəri sahəsindən nümunə götürülür və laboratoriyada mikroskop altında araşdırılır. Biopsiya xüsusilə melanoma və ya digər ciddi xərçəng növlərinin diaqnozunda etibarlı bir üsuldur. Lokal anesteziya tətbiq edilərək, dərinin strukturundakı dəyişikliklərin analizi aparılır. Biopsiyadan götürülən toxuma, xərçəng hüceyrələrinin olub-olmamasını və xəstəliyin mərhələsini müəyyən etmək üçün patoloqlar tərəfindən qiymətləndirilir. Bu prosedur xəstəliyin erkən mərhələdə aşkarlanmasını və düzgün müalicə planının hazırlanmasını təmin edir. Müntəzəm həkim nəzarəti və biopsiya dəri qorunması üçün vacib addımlardır.
Histopatoloji müayinə
Dəri xərçəngi xüsusilə şübhəli lezyonlar görüldüyündə, histopatoloji müayinə vasitəsilə təsdiqlənir. Bu prosesdə şiş toxuması tamamilə çıxarılır və laboratoriyada analiz edilir. Melanoma kimi təhlükəli növlərin diaqnozunda histopatoloji müayinə çox vacibdir. Lokal anesteziya altında icra olunan bu prosedur, xəstənin rahatlığını təmin edir və heç bir ağrısız keçir. Müayinənin nəticələri, xərçəngin mərhələsini və yayılma dərəcəsini müəyyən edir. Bu məlumatlar xəstəyə ən uyğun xərçəng müalicəsi, o cümlədən cərrahiyyə, kimyaterapiya və ya radioterapiya planlamaq üçün istifadə olunur. Erkən diaqnoz və müntəzəm müayinələr bu müayinənin effektivliyini artırır.
Dəri xərçənginin müalicə üsulları
Dəri xərçəngi müalicəsi xəstəliyin növündən, mərhələsindən, lezyonun ölçüsü və yerindən asılı olaraq dəyişir. Dəri xərçəngi müalicəsinin əsas məqsədi xərçəng hüceyrələrini tamamilə aradan qaldırmaq və xəstənin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqdır. Erkən mərhələlərdə müalicə daha effektiv olur, buna görə də erkən diaqnoz və müntəzəm xərçəng müayinəsi çox önəmlidir. Müalicədən sonra dərinin hüceyrə bərpasını dəstəkləmək üçün sağlam həyat tərzi və düzgün dəriyə qulluq çox vacibdir. Aşağıda dəri problemləri üçün istifadə edilən əsas müalicə üsulları ətraflı izah olunur.
- Cərrahi müalicə
- Kimyaterapiya
- Radioterapiya
- İmmunoterapiya və bioloji müalicə
- Fotodinamik terapiya və kriyoterapiya
Cərrahi müalicə
Dəri xərçəngi xüsusilə erkən mərhələlərdə, tez-tez cərrahi üsullarla müalicə edilir. Mohs əməliyyatı daha mürəkkəb və həssas yerlərdə yerləşən lezyonlar üçün istifadə olunur. Bu prosedur, xüsusilə burun, göz ətrafı və ya qulaq kimi həssas nahiyələrdə toxumaların maksimum dərəcədə qorunmasına imkan verir. Əgər xərçəng limfa düyünlərinə yayılmışdırsa, həm xərçəngli dəri, həm də təsirlənmiş limfa düyünləri çıxarılır. Proses lokal anesteziya altında ağrısız şəkildə aparılır və xəstə tez bir zamanda gündəlik fəaliyyətinə qayıda bilir. Cərrahiyyə yalnız xərçəng hüceyrələrini aradan qaldırmaqla kifayətlənmir, həm də xəstənin estetik görünüşünü qorumağa çalışır. Həkim məsləhətləri, əməliyyatdan sonrakı müntəzəm dermatoloji müayinələr və düzgün seçilmiş dermatoloji müalicələr, xərçəngin təkrar yaranmasının qarşısını almaqda mühüm rol oynayır.
Kimyaterapiya
Dəri xərçəngi müxtəlif dərmanlar vasitəsilə xərçəng hüceyrələrinin məhv edilməsini təmin edən kimyaterapiya ilə müalicə edilə bilər. Əgər dəri xərçəngi yalnız səthi ilə məhdudlaşırsa, kimyəvi dərmanlar krem və ya losyon formasında istifadə edilə bilər. Daha irəliləmiş mərhələlərdə isə xərçəng hüceyrələrinə sistematik təsir etmək üçün ağızdan qəbul edilən və ya damardan tətbiq olunan güclü dərmanlar istifadə olunur. Kimyaterapiya xərçəng hüceyrələrinin yayılmasının qarşısını almaq və mövcud hüceyrələri məhv etmək üçün idealdır. Xüsusilə melanoma hallarında bu müalicə çox effektivdir. Bununla yanaşı, xəstənin sağlamlığı mütəmadi olaraq izlənilir və müalicə planı ona uyğun şəkildə dəyişdirilir. Bu üsul digər müalicələrlə kombinasiyada da tətbiq edilə bilər. Dəri problemləri və xərçənglə mübarizə zamanı bu metod geniş yayılmışdır.
Radioterapiya
Dəri xərçəngi yüksək enerjili rentgen şüaları vasitəsilə xərçəng hüceyrələrinin məhv edilməsi üçün radioterapiya ilə müalicə olunur. Bu üsul, xüsusilə əməliyyatla tamamilə çıxarıla bilməyən hallarda təsirli olur. Radioterapiya, əsasən, yastı hüceyrəli xərçəng və ya irəliləmiş mərhələdə olan xərçənglərdə tətbiq edilir. Radioterapiya seanslarla aparılır və xəstəyə hər hansı ağrı yaratmır. Proses zamanı rentgen şüaları birbaşa xərçəng hüceyrələrinə yönəldilir, bu da sağlam toxumalara minimal zərər verir. Xəstəlik irəliləmiş mərhələdədirsə, radioterapiya digər müalicələrlə birgə istifadə edilə bilər. Həkim nəzarəti altında olan müalicə, xərçəngin yayılmasının qarşısını almaqda mühüm rol oynayır. Radioterapiyadan sonra xəstə müntəzəm olaraq tibbi müayinə keçirir.
İmmunoterapiya və bioloji müalicə
Dəri xərçəngi bədənin təbii müdafiə sistemini gücləndirərək xərçəng hüceyrələrinə qarşı mübarizəni dəstəkləyən immunoterapiya ilə müalicə edilə bilər. İmmunoterapiya xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini və yayılmasını dayandıraraq xəstənin immun sisteminin daha effektiv işləməsinə kömək edir. Bioloji müalicədə orqanizmi xərçənglə mübarizə aparmağa təşviq edən xüsusi dərmanlardan istifadə olunur. Müalicə fərdiləşdirilmiş şəkildə həyata keçirilir və xəstənin sağlamlıq vəziyyətinə uyğun olaraq tənzimlənir. Həkimlərə müraciət və müntəzəm nəzarət immunoterapiyanın effektivliyini artırır. Bu müalicə üsulu həmçinin, digər müalicələrlə birlikdə istifadə edilərək daha yaxşı nəticələr əldə edilməsinə imkan verir. Dəri qorunması və düzgün qidalanma müalicənin təsirini artıran mühüm amillərdəndir.
Fotodinamik terapiya və kriyoterapiya
Dəri xərçəngi dərini işığa həssas edən xüsusi dərmanlarla və ya maye azotla müalicə edilə bilər. Fotodinamik terapiya dərini işığa həssas edən xüsusi dərmanların köməyi ilə xərçəng hüceyrələrinin məhv edilməsini təmin edir. Bu üsul, xüsusilə erkən mərhələdə olan dəri xərçəngi əlamətləri üçün geniş istifadə edilir. Proses xəstənin dərisinin zərər görməməsi üçün çox diqqətlə həyata keçirilir və heç bir ağrı yaratmır. Kriyoterapiya xərçəngli toxumanın maye azot vasitəsilə dondurularaq məhv edilməsini təmin edir. Bu üsul kiçik və səthi xərçəng lezyonlarının aradan qaldırılmasında təsirli olur. Müalicə qısa müddətdə tamamlanır və xəstə tez bir zamanda sağalır. Fotodinamik terapiya və kriyoterapiya həmçinin xəstənin dərisinin sağlam görünüşünü qorumaq üçün əhəmiyyətlidir.
Dəri xərçəngi haqqında tez-tez verilən suallar
Dəri xərçəngindən necə qorunmaq olar?
Dəri xərçəngindən qorunmaq və sağlam dəri üçün müntəzəm qulluq etmək, qapalı məkanlarda günəşdən qaçınma və sağlam qidalanma kimi risk azaldıcı tədbirlər, xərçəng riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Müntəzəm dermatoloji müayinələr və sağlam həyat tərzi də xərçəngdən qorunmaq üçün vacibdir.
Dəri xərçəngi nə qədər təhlükəlidir?
Dəri xərçənginin bəzi növləri erkən mərhələdə aşkarlanarsa, ağrısız müalicə üsulları ilə tamamilə müalicə edilə bilər və xəstənin həyat keyfiyyəti qorunur. Lakin melanoma kimi növlər vaxtında müalicə edilmədikdə həyati təhlükə yarada bilər və digər orqanlara yayıla bilər. Hüceyrə mutasiyaları, xərçəng hüceyrələrinin nəzarətsiz şəkildə böyüməsinə səbəb olaraq xəstəliyin irəliləməsinə yol açır.
Dəri xərçəngi irsi ola bilərmi?
Bəli, dəri xərçəngi genetik meyilliliklə əlaqəli ola bilər. Ailəsində melanoma və ya digər xərçəng növləri olan şəxslər və risk qrupları xüsusilə diqqətli olmalı və müntəzəm olaraq xərçəng müayinəsi keçməlidir.
Erkən mərhələdə dəri xərçəngini necə tanımaq olar?
Dəri xərçəngini erkən mərhələdə müəyyən etmək üçün dəri xəstəliklərinin simptomlarına, məsələn, sağalmayan yaralara, rəngi dəyişən mollar və ya dəridə yaranan qara ləkələrə diqqət yetirmək lazımdır. Dərinin hər hansı bir dəyişikliklərini müşahidə etdikdə dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır.
Nə vaxt həkimə müraciət etməliyik?
Dəridə qeyri-adi dəyişikliklər, sağalmayan yaralar, həmçinin, dermatoloji problemlər, məsələn, böyüyən və ya rəngi dəyişən mollar görüldükdə dərhal həkimə müraciət edilməlidir. Dərinin dəyişikliklərini erkən mərhələdə müəyyən etmək üçün onkologiya üzrə mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
Dəri xərçəngi uşaqlarda da görülə bilərmi?
Dəri xərçəngi əsasən böyüklərdə rast gəlinir, lakin nadir hallarda uşaqlarda da görülə bilər. Günəş yanıqlarına məruz qalma və genetik faktorlar bu riski artırır, buna görə uşaqların dərisi günəşdən qorunmalıdır.
Dəri xərçəngi müalicəsindən sonra təkrarən yarana bilərmi?
Bəli, bəzi hallarda dəri xərçəngi müalicədən sonra yenidən ortaya çıxa bilər. Müntəzəm dermatoloji müayinələr və profilaktik tədbirlər təkrar riskləri azaltmağa kömək edir.
Dəriyə qulluq xərçəng riskini azaltmağa kömək edirmi?
Bəli, düzgün dəriyə qulluq xərçəng riskini azaltmağa kömək edir. Günəş kremi istifadəsi, düzgün dəri təmizliyi, dərinin nəmləndirilməsi və müntəzəm yoxlamalar dəri xərçəngi riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır, həm də qırışların qarşısının alınmasını təmin edir. Zərərli tərkibə malik kosmetik vasitələrin təsiri uzun müddətdə xərçəng riskinin artmasına səbəb ola bilər.
