Uşaqların sağlam böyüməsi və düzgün inkişaf etməsi üçün doğru qidalanma böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bəzi qidalar təkcə enerji mənbəyi olmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda uşaqlarda boy artımı prosesini dəstəkləyir. Əgər valideynlər övladlarının boyunun yaşına uyğun şəkildə inkişaf etməsini istəyirsə, bu zaman onların gündəlik rasionuna bəzi mühüm qidaları əlavə etməlidirlər. Boy uzatmaq üçün qidalar arasında kalsium, zülal, D vitamini və digər mühüm mikroelementlərlə zəngin məhsullar ön sıradadır. Aşağıda uşaqlar üçün sağlam qidalanma və boy artımını dəstəkləyən qidalar barədə ətraflı məlumat təqdim olunub.
1. Süd və süd məhsulları
1. Süd və süd məhsullarıUşaqlarda boy artımı üçün ən əsas qida qruplarından biri süd və süd məhsullarıdır. Bu məhsullar kalsiumla zəngin qidalar sırasında vacib yer tutur. Süd, qatıq və pendir həmçinin uşaqlar üçün proteinli qidalar baxımından da olduqca faydalıdır. Tərkibindəki vitamin D ilə boy artımı prosesi sürətlənir. Südün tərkibindəki fosfor və maqnezium sümüklərin bərkiməsinə kömək edir. Gündəlik olaraq süd və ya qatıq istehlakı uşaqlarda sümük inkişafı üçün müsbət nəticə verir. Qatıq isə həm də probiotiklərlə zəngin olduğundan uşaq sağlamlığı üçün ikiqat faydalıdır. Araşdırmalar sübut edib ki, boy artımı üçün süd faydası klinik olaraq təsdiqlənmişdir. Uşaq menyusu planlaşdırılarkən ən azı gündə bir dəfə süd məhsulu daxil edilməlidir. Kalsium çatışmazlığı uşaqlarda boy problemi yarada bilər. Bu qidalar uşaqlarda düzgün qidalanma üçün də əsasdır. Süd məhsulları həmçinin balaca uşaqlar üçün qidalanma planı üçün idealdır. Tərkibindəki zülallar boy artımı üçün protein qəbul qaydası baxımından əvəzsizdir. Boy artımı üçün nə yeməli sualının cavabında süd əsas yer tutur.
2. Yumurtanın faydası
Boy artırmaq üçün ən sadə və effektiv qidalardan biri yumurtadır. Yumurtanın tərkibində yüksək keyfiyyətli zülal mövcuddur ki, bu da uşaqlar üçün boy artıran yeməklər arasında onu xüsusi edir. Həmçinin A, B, D və E vitaminləri ilə zəngindir. Boy uzadan vitaminlər arasında D vitamini xüsusilə vacibdir və yumurtada bu vitamin boldur. Yumurtada olan D vitamini kalsium mənbələri ilə birlikdə sümüklərin möhkəmlənməsini təmin edir. Hər gün bir yumurta istehlakı uşaqların inkişafı üçün qidalar arasında mühüm yer tutur. Tədqiqatlar göstərir ki, yumurtanı gündəlik istifadə edən uşaqlarda boy artımı daha sürətlidir. Uşaq inkişafı baxımından yumurta həm də zehni funksiyaların dəstəklənməsində faydalıdır. Yumurta uşaqlar üçün vitaminlər baxımından da əvəzolunmazdır. Tərkibində olan dəmir də sümük gücləndirən qidalar siyahısında onu ön sıralara çıxarır. Yumurta balacalar üçün səhər yeməyi olaraq ideal seçimdir. Yumurtanın bişmiş halda verilməsi uşaqlarda düzgün böyümə prosesinə töhfə verir. Yumurta həm də uşaqlarda böyümə hormonları istehsalını dəstəkləyir. Beləliklə, boy artımı üçün diyet planında mütləq yer almalıdır.
3. Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər
Uşaqlarda boy artımı üçün vacib olan mikroelementlər yaşıl yarpaqlı tərəvəzlərdə boldur. İspanaq, brokoli, kələm kimi tərəvəzlər boy artımını dəstəkləyən qidalar arasında sayılır. Bu məhsullar uşaqlar üçün sağlam qidalanma prinsipinə tam uyğundur. Onlar tərkibində C, K vitaminləri və dəmir, kalium, maqnezium kimi minerallarla zəngindir. Bu maddələr sümük gücləndirən qidalar baxımından olduqca təsirlidir. Xüsusilə də kalium sümük sıxlığını artıraraq boy artımına təsir edən faktorlar sırasında mühüm yer tutur. Araşdırmalar sübut edib ki, bu tərəvəzləri istehlak edən uşaqlarda sümük kütləsi daha güclü olur. Tərkibində olan lif uşaqların fiziki inkişafı üçün vacib olan bağırsaq sağlamlığını dəstəkləyir. Bu da uşaqlarda yuxu və böyümə arasında balans yaradır. Uşaq inkişafı üçün enerji verən qidalar axtarışındasınızsa, yaşıl tərəvəzlər mükəmməl seçimdir. Bu tərəvəzlər balacalar üçün sağlam nahar üçün də ideal seçim sayılır. C vitamini tərkibi sayəsində hüceyrə bərpası və böyümə prosesinə töhfə verir. Balaca uşaqlar üçün sağlam şam üçün də yaşıl tərəvəzlərlə hazırlanmış yeməklər tövsiyə edilir. Gün ərzində ən azı bir dəfə yaşıl tərəvəz verilməsi uşaq sağlamlığı baxımından vacibdir.
4. Yağlı balıq və dəniz məhsulları
Uşaqlarda boy artımı üçün yağlı balıq növləri, xüsusilə qızılbalıq, skumbriya və sardina əvəzolunmazdır. Bu balıqlar Omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngindir ki, bu da sümük toxumasının yenilənməsi və inkişafında mühüm rol oynayır. Omeqa-3 eyni zamanda uşaqlarda yuxu və böyümə prosesini dəstəkləyir. Araşdırmalar göstərir ki, bu yağ turşularının qəbulu boy hormonlarının aktivliyini artırır. Yağlı balıq həm də uşaqlar üçün proteinli qidalar sırasındadır. Balıqların tərkibindəki selenium, fosfor və B qrup vitaminləri uşaq sağlamlığı üçün çox vacibdir. Boy uzatmaq üçün qidalar içərisində balıq həm beyin, həm də fiziki inkişafı dəstəkləyir. Uşaq inkişafı baxımından bu məhsulların tərkibi zəngindir və gündəlik rasiona daxil edilməlidir. Balıqdakı D vitamini kalsiumun sorulmasını sürətləndirir və sümük möhkəmliyini təmin edir. Dəniz məhsulları həmçinin zülalla zəngin yeməklər arasında yer alır. Boy artımı üçün təbii üsullar axtararkən, həftədə ən az 2 dəfə balıq verilməsi tövsiyə olunur. Balaca uşaqlar üçün qidalanma planı hazırlanarkən dəniz məhsulları nəzərə alınmalıdır. Uşaq diyetoloqun məsləhətləri də balığın rasionda olmasını önə çəkir.
5. Lobya və paxlalılar
Boy artırmaq istəyən uşaqlar üçün lobya və digər paxlalı bitkilər əvəzsizdir. Onlar yüksək keyfiyyətli bitki zülalı ilə zəngin olduqları üçün uşaqlar üçün boy artıran yeməklər siyahısında yer alır. Paxlalılar, xüsusilə də noxud və mərci B qrup vitaminləri, dəmir və liflə doludur. Bu komponentlər uşaqlarda fiziki inkişaf və bağırsaq sağlamlığı baxımından olduqca önəmlidir. Zülalla zəngin yeməklər böyümə hormonlarının aktivliyini artıraraq boy artımını dəstəkləyir. Tərkibindəki dəmir anemiyanın qarşısını alaraq, sümük inkişafını gücləndirir. Uşaqda zəif boy artımı müşahidə olunursa, rasiona lobya mütləq daxil edilməlidir. Uşaqlarda düzgün qidalanma üçün bu bitkilər çox faydalıdır. Gündəlik olaraq paxlalı qidalardan istifadə etmək balacaların gündəlik rasionu üçün ideal seçimdir. Lobya həmçinin kalsiumla zəngin qidalar arasındadır. Tərkibindəki maqnezium və manqan uşaqlarda böyümə hormonları üçün aktivləşdirici rol oynayır. Boy artımı üçün diyet hazırlanarkən paxlalıların balanslı şəkildə əlavə olunması tövsiyə olunur. Beləliklə, onların yüksək enerji dəyəri uşaq inkişafı üçün enerji verən qidalar axtaran valideynlər üçün əvəzsizdir.
6. Badam və qoz-fındıq növləri
Uşaqlarda boy artımı üçün qoz-fındıq növləri, xüsusilə də badam, fındıq və qoz, çox vacibdir. Bu məhsullar amin turşuları, Omeqa-3 yağları, E vitamini və maqneziumla zəngindir. Boy artımı üçün qoz-fındıq tövsiyə olunan təbii enerji mənbəyidir. E vitamini sümük hüceyrələrinin yenilənməsini dəstəkləyir və boy artımını gücləndirir. Badamın antioksidant təsiri isə hüceyrə səviyyəsində inkişafı sürətləndirir. Araşdırmalar göstərir ki, badam sümüklərin sağlamlığına müsbət təsir edir və osteoklast hüceyrələrinin fəaliyyətini zəiflədir. Uşaqlar üçün vitaminlər baxımından bu məhsullar əvəzolunmazdır. Bu qidalar balacalar üçün qəlyanaltı kimi verilə bilər. Tərkibindəki zülal və faydalı yağlar uşaqların inkişafı üçün qidalar baxımından vacibdir. Uşaq sağlamlığı üçün bu tip təbii qidalar həm də immuniteti gücləndirir. Boy artımı üçün diyet planlarında badam və qoz gündəlik rasiona əlavə edilməlidir. Eyni zamanda uşaqlarda vitamin çatışmazlığı ilə mübarizədə faydalıdır.
7. Giləmeyvələr və C vitaminli məhsullar
Boy artırmaq üçün C vitamini ilə zəngin qidalar, xüsusilə giləmeyvələr çox önəmlidir. Çiyələk, qaragilə, moruq və böyürtkən boy artımını dəstəkləyən qidalar sırasındadır. Onların tərkibində olan C vitamini kollagen sintezini artıraraq, sümüklərin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Uşaq inkişafı üçün kollagen orqanizmin quruluşu baxımından əsas proteindir. Həmçinin giləmeyvələr liflə zəngin olduğundan həzmi tənzimləyir və qida maddələrinin daha yaxşı mənimsənilməsinə şərait yaradır. Uşaqlar üçün sağlam qidalanma baxımından bu meyvələr həm ləzzətli, həm də faydalıdır. Onların tərkibində olan antioksidantlar uşaq sağlamlığı üçün vacib olan hüceyrə yenilənməsini dəstəkləyir. Bu meyvələr həmçinin sümük gücləndirən qidalar sırasına daxildir. Boy artımı üçün təbii üsullar axtaran valideynlər bu məhsullara üstünlük verə bilər. Uşaqda zəif boy artımı varsa, giləmeyvə əsaslı smoothie və ya təbii kompotlar tövsiyə olunur. Giləmeyvələr uşaqlarda düzgün böyümə üçün lazımi vitaminlərlə zəngindir. Bu meyvələr uşaqlar üçün evdə hazırlanmış sağlam yeməklər arasında çox sevilir. Tərkibindəki manqan və kalium uşaqlarda sümük inkişafı prosesinə dəstək olur. Beləliklə, bu meyvələr uşaqlar üçün boy uzadan meyvələr sırasındadır.
8. Şirin kartof və A vitamini ilə zəngin qidalar
Uşaqlarda boy artımı üçün şirin kartof olduqca faydalı bir tərəvəzdir. Bu məhsul yüksək miqdarda A vitamini ehtiva edir ki, bu da sümüklərin inkişafında mühüm rol oynayır. A vitamini skelet sistemi üçün vacibdir və hüceyrələrin bölünmə prosesini sürətləndirir. Boy uzatmaq üçün qidalar arasında şirin kartof həm faydalı, həm də uşaqlar üçün ləzzətli seçimdir. Liflə zəngin olması uşaqların həzm sistemini dəstəkləyir və mikrobiom balansını qoruyur. Bu da qida maddələrinin sorulmasını yaxşılaşdıraraq, böyüməni sürətləndirir. Uşaqlar üçün sağlam qidalanma baxımından bu məhsul həm şam, həm də nahar üçün uyğundur. Tərkibindəki karotenoidlər antioksidant təsir göstərərək hüceyrə yenilənməsini stimullaşdırır. Araşdırmalara görə A vitamini çatışmazlığı uşaqda zəif boy artımı ilə nəticələnə bilər. Şirin kartof bu riski minimuma endirir. Eyni zamanda bu tərəvəz balacalar üçün sağlam nahar planına rahatlıqla daxil edilə bilər. Təbii şirinliyi onu uşaqlar üçün cəlbedici edir. Boy artımı üçün nə yeməli deyə düşünən valideynlərə bu məhsul tövsiyə olunur. Həmçinin uşaqlarda düzgün böyümə üçün A vitamini əsas faktorlardandır.
9. Yulaf
Uşaqlarda boy artımı üçün yulaf həm zülal, həm də kompleks karbohidrat baxımından zəngin qidadır. O, uşaq inkişafı üçün enerji verən qidalar sırasında xüsusi yer tutur. Tərkibində A, B, E və K vitaminləri, həmçinin maqnezium, kalium, sink və yod var. Bu maddələr uşaqların fiziki inkişafı üçün mühüm dəstək göstərir. Yulaf eyni zamanda liflə zəngin olduğu üçün həzmi asanlaşdırır və bağırsaq mikroflorasını tarazlayır. Bu da qida maddələrinin sorulması və boy artımı baxımından vacibdir. Balacalar üçün səhər yeməyi üçün yulaf sıyığı həm praktik, həm də sağlam seçim sayılır. Araşdırmalar sübut edir ki, yulaf uşaqlarda enerji səviyyəsini yüksəldir və daha aktiv həyat tərzinə şərait yaradır. Bu da dolayı yolla boy uzatma üçün məşqlər və fiziki hərəkətləri təşviq edir. Yulaf eyni zamanda zülalla zəngin yeməklər arasında sayılır. Uşağın gündəlik kalsium ehtiyacını dəstəkləyən komponentləri ilə də zəngindir. Onunla hazırlanan sıyıq və ya pankeklər uşaqların sevə-sevə qəbul etdiyi yeməklərdəndir. Uşaq menyusu hazırlayarkən yulafa mütləq yer ayrılmalıdır.
10. Kəsmik
Boy artırmaq üçün kəsmik uşaqların gündəlik menyusunda mütləq yer almalıdır. O, kalsium mənbələri arasında çox güclü və asan mənimsənilən qida sayılır. Kəsmik həm də D vitamini, maqnezium və zülal ilə zəngindir. Bu maddələr birlikdə sümük gücləndirən qidalar sırasındadır. Uşaq sağlamlığı üçün bu məhsul həm bağırsaq, həm də skelet sistemi baxımından faydalıdır. Araşdırmalar göstərir ki, boy artımı üçün süd faydası yalnız südlə məhdudlaşmır – kəsmik daha yüksək kalsium bioəlyetkinliyinə malikdir. Uşaqlar üçün boy uzadan meyvələr ilə birgə kəsmik verilərsə, qida dəyəri daha da artır. Kəsmik həm səhər, həm də şam yeməyində uşaqlarda düzgün böyümə üçün verilməlidir. Bu məhsul həmçinin uşaqlarda sümük inkişafı prosesində mühüm rol oynayır. Gündə 100–150 qram kəsmik qəbulu boy artımını dəstəkləyən qidalar arasında tövsiyə olunur. Onunla hazırlanan sadə salatlar və ya meyvə qarışıqları uşaqlar üçün evdə hazırlanmış sağlam yeməklər sırasında çox sevilir. Kəsmik eyni zamanda uşaqlar üçün əlavələr olmadan təbii yolla D və kalsium dəstəyidir. Boy artımı üçün diyet zamanı həkimlər tez-tez bu məhsulu təklif edirlər. Tərkibində olan fosfor və sink uşaqlarda böyümə hormonları üçün aktivləşdirici rol oynayır.
Nəticə olaraq, uşaqlarda boy artımı təkcə genetik amillərlə deyil, eyni zamanda düzgün və balanslı qidalanma ilə sıx əlaqəlidir. Eyni zamanda uşaqlarda düzgün böyümə və boy artımı üçün təbii üsullar axtarılırsa, sağlam həyat tərzi və fiziki aktivliklə bu proses daha da sürətlənə bilər. Unutmayın ki, uşaqlar üçün boy artıran yeməklər yalnız tək bir məhsulla deyil, bütövlükdə balanslı və davamlı qidalanma yanaşması ilə effektiv nəticə verir. Uşaq diyetoloqun məsləhətləri əsasında fərdi planlama aparmaq isə uzunmüddətli sağlam böyümə üçün ən doğru yoldur.
