Boyun ağrısı, müxtəlif amillərə bağlı olaraq inkişaf edə bilən yaygın bir problemdir. Bu amillər arasında anatomiya, yaşam tərzi, zədələnmələr və sağlamlıq şərtləri daxildir.
Boyun ağrısının səbəbləri
- Anatomiya və Fiziologiya: Boyun, bir çox fəqərə, əzələ, sinir və damarlardan ibarət mürəkkəb bir quruluşa malikdir. Bu strukturların hər hansı birində yaranan problemlər ağrıya səbəb ola bilər.
- Əzələ Gərginliyi və Yorğunluğu: Uzun müddət eyni mövqedə qalmaq, məsələn, kompüterin qarşısında oturmaq və ya yanlış yatma pozisiyası əzələ gərginliyinə və nəticədə boyun ağrısına səbəb ola bilər.
- Yanlış Postura: Yalnış postura, xüsusilə uzun müddət boyunca, boyun fəqərələrinə və əzələlərinə əlavə təzyiq yaradır ki, bu da ağrı və gərginliyə yol açır.
- Travma və Zədələnmələr: Qəfil baş hərəkətləri, idman zədələri, avtomobil qəzaları və ya düşmələr boyunun zədələnməsinə və ağrıya səbəb ola bilər. Bu, bəzən “kamçı zərbəsi” adlanan bir vəziyyət yarada bilər.
- Osteoartrit: Yaşla əlaqədar olaraq, boyun fəqərələrində aşınma və yıpranma baş verə bilər. Bu, osteoartrit adlanır və boyun ağrısına səbəb ola bilər.
- Disklərin Problemləri: Fəqərəarası disklər zamanla aşına bilər və ya çıxıntı yarada bilər. Bu, çox vaxt sinirləri sıxaraq ağrı və rahatsızlığa səbəb olur.
- Sinir Sıxılması: Boyun fəqərələrində sinirlərin sıxılması sinir ağrısı yarada bilər, bu da əllərə və qollara yayıla bilər. Bu, bəzən disklərin çıxıntıları, fəqərə yırtıqları, ya da osteofitlər (sümük büyümələri) kimi strukturlar tərəfindən törədilə bilər.
- Fibromiyaljiya və Digər Xroniki Ağrı Şərtləri: Fibromiyaljiya kimi xroniki ağrı sindromları boyun və digər bölgələrdə müxtəlif ağrılara səbəb ola bilər.
- Mənşəyi Bilinməyən Ağrılar: Bəzən boyun ağrısının aydın bir səbəbi olmaya bilər. Bu, adətən, “idiopatik boyun ağrısı” adlanır və müalicəsi daha çətin ola bilər.
- Psixoloji Amillər: Stress və anksiyete kimi psixoloji amillər də əzələ gərginliyinə və boyun ağrısına səbəb ola bilər.
- Dərmanların Yan Təsirləri: Bəzi dərmanlar, xüsusilə qan təzyiqi dərmanları və bəzi xərçəng müalicələri, boyun nahiyəsində ağrıya səbəb ola bilər.
- Hərəkətsiz Həyat Tərzi: Uzun müddət oturmaq və az hərəkət boyun və ümumi bədən sağlamlığı üçün mənfi təsirlərə malikdir.
Boyun ağrısının müalicəsi
Boyun ağrısının müalicəsi, ağrının səbəbinə və şiddətinə bağlı olaraq müxtəlif yanaşmaları əhatə edir. Aşağıda, boyun ağrısının müalicəsi üçün tətbiq edilə biləcək detallı yanaşmalar təqdim edilir:
- Dərman Müalicəsi:
- Ağrıkəsicilər: Sadə ağrıkəsicilər (analjeziklər) kimi ibuprofen və ya parasetamol, iltihabı və ağrını azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
- Əzələ Gevşədicilər: Əgər əzələ gərginliyi səbəb olarsa, əzələ gevşədicilər təyin edilə bilər.
- Topikal Ağrıkəsicilər: Ağrılı sahəyə tətbiq edilən topikal kremlər və ya qitlər də ağrını azaltmaqda effektiv ola bilər.
- Fiziki Terapiya:
- Streçing və Gücləndirmə Məşqləri: Boyun və üst sırt əzələlərini gücləndirmək və gərginliyi azaltmaq üçün xüsusi məşqlər.
- Manuel Terapiya: Fizioterapevtlər tərəfindən boyun və omuz ətrafında həyata keçirilən masaj və manipulyasiya texnikaları.
- Postural Təlimatlar: Düzgün oturma və işləmə posturasını öyrətmək və boyun ağrısını azaltmaq üçün ergonomik təlimatlar.
- Həyat Tərzi Düzəlişləri:
- Ergonomik İş Yeri Düzəlişləri: Kompyuter monitörünün düzgün yerləşdirilməsi, rahat oturacaq və masa düzəlişləri.
- Fasilələr və Hərəkət: Uzun müddət oturmaqdan qaçınmaq və mütəmadi olaraq hərəkət etmək.
- Stressi İdarə Etmə: Stressi azaltmaq üçün nəfəs və rahatlama texnikaları.
- Alternativ Müalicələr:
- Akupunktur: Bəzi insanlar üçün akupunktur boyun ağrısının müalicəsində effektiv ola bilər.
- Masaj Terapiyası: Əzələ gərginliyini və ağrını azaltmaq üçün peşəkar masaj.
- Refleksoterapiya və Aromaterapiya kimi digər alternativ müalicələr də rahatlama və ağrının azaldılmasına kömək edə bilər.
- Cərrahi Müdaxilə:
- Cərrahi müdaxilə nadir hallarda lazım olur və adətən digər müalicələr effektiv olmadıqda və ya ciddi sinir sıxılması kimi hallarda nəzərdə tutulur.
- İstilik və Soyuducu Terapiya:
- İstilik Pedi və ya Yastıqları: İstilik, əzələ gərginliyini azaltmaq və qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün istifadə olunur.
- Soyuducu Paketlər: İltihab və şişkinliyi azaltmaq üçün soyuq kompresslər tətbiq edilə bilər.
- Psixoterapiya və Stressin İdarə Edilməsi:
- Psixoloji stress və gərginlik, boyun ağrısını artıra və xronikləşdirə bilər. Psixoterapiya, stressi idarə etmək və emosional rahatlama üçün faydalı ola bilər.
- Duruş və Hərəkət Təlimatları:
- Düzgün duruş və hərəkət texnikaları, günlük həyatda boyun ağrısının qarşısını almaq və azaltmaq üçün vacibdir.
- Sağlam Həyat Tərzi:
- Sağlam qidalanma, kifayət qədər su içmək və mütəmadi fiziki fəaliyyət, ümumi bədən sağlamlığını və boyun sağlamlığını dəstəkləyir.
Boyun ağrısını azaltmaq üçün evdə edilə biləcək prosedurlar
Boyun ağrısını evdə azaltmaq üçün bir sıra sadə, amma effektiv metodlar mövcuddur. Bu tədbirlər, boyun ağrısının şiddətini azaltmaq və rahatlıq təmin etmək üçün nəzərdə tutulub:
- İstilik və Soyuducu Terapiyaları:
- İstilik Terapiyası: İstilik padları və ya isti su ilə dolu bir çanta, əzələ gərginliyini azaltmaq və qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər. Əzələlərinizə 15-20 dəqiqə boyunca istilik tətbiq edin.
- Buz Terapiyası: Soyuducu paketlər və ya soyuq bir bəzək, iltihabı və şişkinliyi azaltmaq üçün faydalı ola bilər. İlk bir neçə gün boyunca ağrılı sahəyə 15-20 dəqiqə soyuq tətbiq edin.
- Streçing və Hərəkət Məşqləri:
- Yavaşca boyun streçing məşqləri edin. Boyunuza sağa, sola, aşağı və yuxarı hərəkət etdirərək hərəkət dairəsini artırın. Həddindən artıq gərginlik yaratmayın.
- Düzgün Postura:
- Oturarkən və işlərkən düzgün postura qoruyun. Arxanızı düz tutun və kompüter monitorunu göz səviyyənizdə saxlayın.
- Ergonomik Düzəlişlər:
- İş yerinizdə ergonomik düzəlişlər edin. Kompüterinizin monitorunu düzgün hündürlükdə yerləşdirin və rahat bir oturacaq istifadə edin.
- Stressi İdarə Etmək:
- Stress boyun əzələlərinizin gərginləşməsinə səbəb ola bilər. Rahatlayıcı fəaliyyətlər, dərin nəfəs məşqləri və meditasiya kimi stressi idarə etmək üsulları faydalı ola bilər.
- Masaj:
- Yüngül boyun və üst sırt masajı, əzələ gərginliyini və ağrını azaltmağa kömək edə bilər.
- Yatma Pozisiyasını Yaxşılaşdırmaq:
- Yatarkən boyun və başınızı düzgün dəstəkləyən yastıqdan istifadə edin. Ən yaxşısı arxa və ya yan tərəfə yatmaqdır.
- Sıxılmış Sərtləşmələrə Qarşı Tədbirlər:
- Uzun müddət eyni mövqedə qalmayın. Əgər işiniz böyük hissəsini oturaraq keçirirsə, hər saatda bir qısa fasilələr götürün və bir az gəzin.
- Yüngül İdman və Fəaliyyət:
- Yüngül aerobik idmanlar və yürüyüş kimi fəaliyyətlər, ümumi bədən sağlamlığınızı və boyun əzələlərinizin gücünü artırmağa kömək edə bilər.
- Su İçmək:
- Kifayət qədər su içmək, bədəninizi hidratlı saxlayır və əzələ sağlamlığını dəstəkləyir.
- Sağlam Qidalanma:
- Sağlam qidalanma, iltihabı azaltmağa və bədən sağlamlığınızı artırmağa kömək edə bilər.
- Sağlamlıq Mütəxəssisi ilə Danışmaq:
- Ağrı davam edərsə və ya daha da pisləşərsə, həkimlə danışmaq mühümdür. Həkim, əlavə müalicə təklif edə bilər.
Boyun ağrısının müalicəsində hər bir şəxsin vəziyyəti fərqlidir, buna görə də hər bir müalicə planı fərdi olaraq tərtib edilməlidir. Əgər boyun ağrınız davam edərsə və ya pisləşərsə, mütləq bir sağlamlıq mütəxəssisi ilə danışmalısınız. Özbaşına dərman müalicəsi və ya ciddi hərəkətlər ağrınızı daha da artıra bilər. Sağlamlığınızla bağlı hər hansı bir qərar qəbul etməzdən əvvəl həmişə tibbi məsləhət almaq mühümdür.
